Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1997, Side 94

Náttúrufræðingurinn - 1997, Side 94
mosaættina (Bryaceae) kom út 1995 en tegundir hennar eru almennt taldar meðal hinna erfiðustu í nafngreiningu. Samkvæmt yfirliti um verkið sem birt er í þessu hefti hefur nú verið fjallað um 29 ættir blaðmosa (Musci) i þessu ritsafni og eru aðeins 12 blaðmosaættir eftir, auk lifurmosanna. Mér telst svo til að þar með sé búið að rita um ca. 320 tegundir af um 550 sem eiga að hafa fundist hér á landi og er verkið þvi meira en hálfnað. Af blaðmosum eru aðeins eftir um 100 tegundir. Uppsetning allra hefta mosaflórunnar er mjög mikið samræmd. Lýst er mjög nákvæmlega öllum flokkunarstigum, ætt- bálkum, ættum, ættkvíslum og tegundum. Greiningarlyklar eru fyrir öll flokkunar- stigin. Hver tegundarlýsing tekur að jafnaði heila síðu í ritinu og sést best af því hversu ítarlegar þær eru. Þær eru allar frumsamdar af höfundi, eftir eigin skoðun á íslenskum eintökum. Ef höfundur hefur ekki fengið eintak af viðkomandi tegund í hendur er henni sleppt í þessu riti, enda þótt víst sé talið að hún vaxi hérlendis. Verður það að skoðast sem nokkur takmörkun á þessu annars ágæta riti, en þar mun þó aðeins vera um að ræða fáeina tugi tegunda. (Voru um 40 árið 1980, skv. mosaskrá B. J. 1983.) Teikningar af tegundinni og hinum ýmsu smásæju einkennum hennar taka sömuleiðis heila blaðsíðu. Þetta eru mestmegnis strikteikningar, teiknaðar fríhendis með túskpenna, og veit ég ekki til að höfundur þeirra hafi notað neins konar hjálpargögn við það, önnur en pennann, enda hefur hann aldrei hrifíst mjög af tækninni. Að jafnaði eru 10-20 smámyndir af hverri tegund (stöku sinnum allt að 30). Flestar mosategundir eru greindar eftir lögun og frumugerð blaðanna og er þvi lögð mikil áhersla á að teikningamar sýni allan breytileika þeirra hvað þetta snertir, svo og lögun gróhirslna (bauka) og bauktanna, ef slík aldin koma fyrir hér. Teikningarnar eru að mínu áliti mjög vel gerðar og koma því vel til skila sem þeim er ætlað að sýna. Þær eru allar í mælikvarða sem sýndur er á hverri mynd. Á milli er svo skotið inn útbreiðslu- kortum fyrir hverja tegund þar sem þekkt útbreiðsla er sýnd með punktum, skv. ákveðnu reitakerfí (10 x 10 km), sem Bergþór og Hörður Kristinsson mótuðu í kringum 1970. Þegar skoðuð er útbreiðsla algengustu tegundanna, svo sem gambur- mosa (hraungambra), sést að ekki vantar mikið á að landið hafí verið „dekkað“ en helst virðist vanta upplýsingar frá NA- hluta landsins og miðhálendinu. Varðandi útbreiðsluna finnst mér að gjarnan hefði mátt geta um hæðarmörk hennar yfír sjávarmál því töluverðar upplýsingar hljóta að vera til um það efni. Af ný/um bókum Eins og sjá má af þessari frásögn er hér um að ræða mjög vandaða og ítarlega mosaflóru sem fyllilega stenst samanburð við það besta sem gert hefur verið á því sviði í heiminum. Á Norðurlöndum þekki ég engar jafn ítarlegar mosaflórur og varla í NV-Evrópu. Ljóst er hins vegar að mosaflóra Bergþórs hentar ekki fyrir byrjendur í fræðigreininni. Til þess er hún allt of stór og viðamikil og gefur ekki nógu gott yfirlit um mosakerfíð, auk þess sem þar vantar ýmsar almennar upplýsingar um mosa og helstu greiningareinkenni þeirra, hvemig þeim verður safnað og hvemig sé unnið að þvi að nafngreina þá. Fyrir þá sem þegar hafa aflað sér nokkurrar mosaþekkingar og geta t.d. séð i fljótu bragði til hvaða ættar eða ættkvíslar mosinn sem þeir hafa í hendinni heyrir er þessi mosaflóra ómetanlegt hjálpargagn við tegundargreininguna. Ýmsum mun þykja það skrítið að fræðirit sem þetta skuli vera ritað á íslenska tungu þar sem notendahópur þcss hlýtur að vera sáralítill. Þetta gefur henni þó um leið sérstakt gildi og gerir hana að meira brautryðjendaverki en ella því þar með hefur höfundur orðið að mynda og móta á íslensku öll fræðiorð sem notuð eru við lýsingu sem þessa. Má víst segja að þar 204
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.