Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 124

i-l
13. mynd. Afköst borholu má ákvarða út
frá því hve vel holan tekur við vatni sem
dælt er niður í holuna. Er þá bæði notast við
hversu hátt vatnsborð er við mismunandi
dælingu og einnig hversu hratt vatnsborð
lækkar í holu þegar dælingu er hætt. — Flow
from a well can be determined by studying injection
of waler in the well. Il is possible to use bolh the
waler level for different injeclion flow rate as well
as studying the time dependanl fall of the water
level as the injeclion is stopped.
Þar sem margar borholur eru í jarð-
hitakerfi er fylgst með hvernig þrýst-
ingur í jarðhitakerfi minnkar með tíma
við langtímaprófun á holum eða við
nýtingu á svæðinu. Má reikna út orku-
getu hvers jarðhitasvæðis, og er það
forsenda fyrir skynsamlegri nýtingu.
Við langtimaprófun eða nýtingu
kemur einnig fram stærðin á jarðhita-
geyminum sem verið er að vinna úr.
Mynd 14 sýnir hvernig áhrif stærð og
vatnsleiðni kerfis getur haft á vinnslu-
getu jarðhitasvæðis. A Svartsengis-
svæðinu er lekt bergsins mjög mikil,
þannig að þrýstingur í kerfinu lækkar
hægt með nýtingartíma. Eftir mánað-
artima er þrýstingslækkunin komin út
að veggjum kerfisins og þá byrjar þrýst-
ingslækkun í kerfinu með mun meiri
hraða.
JARÐHITABORANIR OG
FISKVEIÐAR
Til þess að gera sér betur grein fyrir
eðli og tilgangi jarðhitaborana er fróð-
legt að beit þær saman við fiskveiðar.
Kemur þá i ljós að margt er býsna
áþekkt, þó að fljótt á litið virðist vera
um óskylda hluti að ræða.
Bæði fiskveiðar og jarðhitaboranir
eru áhættuverk í þeim skilningi að erfitt
er að segja fyrir urn það hver aflinn
muni verða áður en farið er af stað í
„róður“. Þessar aðstæður þykja eðlileg-
ar við fiskveiðar, og ættu að skoðast
jafn eðlilegar við jarðhitaboranir. Hver
borhola er ein veiðiferð fyrir borinn.
Stundum aflast vel en stundum illa.
Meginástæðan fyrir þessu sameigin-
lega eðli fiskveiða og jarðhitaborana er
sú að við höfum takmarkaða jaekkingu á
því hvernig þessi eftirsóttu gæði (fiskur
og jarðhiti) hegða sér.
Ef við vissum nákvæmlega um allar
fiskigöngur vissum við nákvæmiega
hvar ætti að bera niður við fiskveiðarn-
ar. Sama gildir um jarðhitann. Hlut-
verk jarðhitafræðinganna er mjög sam-
bærilegt við hlutverk fiskifræðinganna.
Jarðhitamennirnir starfa við það að
kortleggja stærð og rennslisleiðir jarð-
hitans í iðrum jarðar og beina jaröbor-
anaflotanum á þau mið sem fýsilegust
eru talin hverju sinni.
Þekking á jarðhitasvæðum er mis-
mikil. Þar sem þekking er mikil má með
sæmilegu öryggi segja fyrir hvað ný
borhola muni gefa. Dæmu um slíkt er
t. d. Reykir i Mosfellssveit. Ef svæði er
minna jrekkt er miklu meiri óvissa um
það fyrirfram hver verði árangur bor-
unar.
í fiskveiðum eru menn ekki að velta
vöngum yfir likindareikningum, heldur
266