Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 73

ræðst styrkur (eða öllu heldur virkni)
aðalefna i heitu vatni i jarðhitakerfum
eingöngu af hitastigi vatnsins og jtvi
klórmagni, sem í vatnið berst. Hentugt
er að notfæra sér þessa vitneskju, jregar
meta skal styrk efna í djúpvatninu út frá
efnagreiningum á vatni úr laugum og
hverum. Hitastigið er áætlað með að-
stoð efnahitamælanna. Með jtví að taka
til athugunar hugsanleg áhrif blöndun-
ar og suðu i uppstreymisrásum má meta
styrk klórs í djúpvatninu. Athuganir af
jjessu tagi hafa verið gerðar á volgum
uppsprettum í Kelduhverfi og sam-
kvæmt jDeim er uppsprettuvatnið til
orðið við blöndun á 180°C heitu djúp-
vatni með 5000 ppm klór við kalt
grunnvatn. Ut frá þessari niðurstöðu
má gera sér allgóða grein fyrir styrk allra
annarra aðalefna í þessu 180°C heita
djúpvatni, sbr. Stefán Arnórsson o. fl.
(1980a).
Efni í jarðhitavatni, sérstaklega á há-
hitasvæðum, geta haft veruleg áhrif á
hvernig vinnslu og rekstri jarðvarma-
orkuvers skuli háttað, hvort sem um
hitaveitur eða raforkuver er að ræða. Þá
hefur efnainnihald vatnsins afgerandi
áhrif á hvernig meðhöndla skuli af-
rennslisvatn frá slíkum orkuverum. Er
jsví mjög æskilegt að gera sér grein fyrir
þvi jjegar á stigi frumrannsóknar, hvert
sé efnainnihald djúpvatns, sem feng-
ist með borunum og meta út frá
þeirri niðurstöðu umhverfisáhrif, sem
fylgja myndu fyrirhugaðri nýtingu og
hvort efnainnihaldið setji fyrirkomulagi
orkuversins og rekstri jtess einhverjar
skorður. T. d. mætti búast við alvarleg-
um kalkútfellingum i borholum i jrvi
180°C heita jarðhitakerfi með 5000
ppm klór í Kelduhverfi, sem áður var
nefnt. Það er svo annað mál, hversu
mikið vægi ætti að leggja á þá niður-
stöðu, að hitastigið í kerfinu sé 180°C.
Væri það t. d. 260°C í raun, yrði líkleg-
ast ekki vart kalkútfellinga.
Líkan af jarðhitakerfum
Túlkun jarðefnafræðilegra gagna
ætti m. a. að fela í sér tilraun til j^ess að
draga upp líkan af viðkomandi jarð-
hitakerfi. I raun skyldi líkanið draga
saman helstu niðurstöður varðandi
staðsetningu rannsóknarborhola. Auð-
vitað ætti að fella niðurstöður annarra
rannsóknaraðferða í þetta líkan. Gangi
j^að ekki, |rarf að endurskoða alla túlkun
og hugsanlega að afla viðbótargagna.
Því miður hefur jíað skeð of oft, jjegar
niðurstööur einstakra rannsóknarað-
ferða stangast á, að litið er framhjá nið-
urstöðum einnar eða fleiri |3essara að-
ferða við staðsetningu borhola.
RANNSÓKNARBORANIR
Oft er áhugi á jarðhitarannsókn á
svæðum, jtar sent ekki er að finna nein
merki jarðhita. Má |rar nefna athuganir
í nágrenni jDéttbýliskjarna víða um
landið, sem miða að Jrví að afla vatns í
hitaveilu. Þegar svo hagar til er jarð-
efnafræði ekki liður í frumrannsókn,
nema sem greining efna í grunnvatni
vegna túlkunar á rafleiðnimælingum.
Að lokinni rannsóknarborun á slikum
svæðum verður hlutverk jarðefnafræð-
innar eins og lýst er i kaflanum um
frumrannsókn og rannsóknarboranir.
Astæða er til jsess að benda á, að hita-
mælingar i borholum og vitneskja um
vatnsæðar eru rnjög mikilvæg (il stuðn-
ings við túlkun á efnagreiningum vatus
úr borholum.
215