Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 155

sú krafa að liitaveituvatn sé drekkandi.
Við þetta sparast að hita upp kalt ferskt
vatn eins og nauðsynlegt er þegar hitað
er með rafmagni eða olíu. Kaldavatns-
þörfin á hitaveitusvæðum er af þessum
sökum minni en annars staðar á land-
inu.
Á höfuðborgarsvæðinu hefur verið
gerð athugun sem sýnir að um f0%
hitaveituvatnsins er notað sem krana-
vatn. Þegar hitaveituvatn hefur kólnað í
ofnakerfi húsa er því venjulega hleypt í
skolpræsin. Nú er talið að eitt vanda-
málið við skolpræsi hér á landi geti verið
litið rennsli og hæg rotnun. Með til-
komu volgs frárennslis frá hitaveitum
aukast bæði rennsli og rotnunarhraði og
dregur þannig úr skolpmengun í sjón-
um. Til eru dæmi um vandræðaminni
rekstur skolpræsa með tilkomu hita-
veitu. Ekki er til þess vitað að frárennsli
volgs hitaveituvatns valdi varmameng-
un umhverfis.
ÁHRIF NÝTINGAR HÁHITA
Fram til þessa hefur nýting á háhita
verið lítil miðað við nýtingu lághita.
Hins vegar má ætla að nýting háhita
færist í vöxt en minni aukning verði á
lághitanýtingu. Benda má á að innan 10
ára verður væntanlega búið að koma
upp hitaveitum þar sem þess er kostur. í
framtíðinni hljótum við því að snúa
okkur í ríkara mæli að vinnslu jarð-
varma til iönaðarnotkunar og ef til vill
raforkuframleiðslu. Margs konar ylrækt
gæti og aukist. Við athuganir á um-
hverfisáhrifum framkvæmda á lághita-
og háhitasvæðum þarf að gefa gaum að
staðsetningu og tegund nýtingarinnar
sjálfrar. Nýting háhitasvæðanna er
yfirleitt staðbundin en lághitanýtingu
fylgir frekar jarðrask vegna langra að-
veituæða. Að auki má búast við þvi að
háhitanýting sé stærri í sniðum en lág-
hitanýting. En það sem getur skipt hvað
mestu máli er efnainnihald og hitastig
vatns og gufu. Að öllu jöfnu má ætla að
nýting háhitasvæða hafi miklu meiri og
varanlegri áhrif á umhverfið en lág-
hitanýting.
Háhitasvœðin nú
Borað hefur verið á 7 háhitasvæðum
landsins og verður hér á eftir lýst nú-
verandi ástandi þessara svæða með lil-
liti til umhverfismála.
Reykjanes: Eina vinnsluholan á svæð-
inu var látin blása í nokkur ár eftir að
borunum lauk 1969 og fór allt borholu-
rennslið (jarðsjór og gufa) út í umhverf-
ið. Að undanförnu hefur vinnsluholan
verið notuð við tilraunir til saltfram-
leiðslu og fer þá mest allt borholu-
rennslið og affallsvatn tilraunastöðvar-
innar sömu leið og áður. Við holuna og
stöðina hafa myndast kísilútfellingar og
frárennslislón sem breiða úr sér með
miklum hraða. Þegar jarðsjórinn hefur
kólnað í lóninu lekur hann niður í
hraunið í nágrenninu. Ein rannsókna-
hola blæs litlu magni af gufu beint upp í
loftið. Nokkurt jarðrask hefur orðið á
jarðhitasvæðinu vegna borfram-
kvæmda og tilraunastöðvar.
Svartsengi: Miklar framkvæmdir hafa
átt sér stað á þessu svæði á undanförn-
um árurn. Boraðar hafa verið 10 holur
og stórt orkuver hefur risið á svæðinu
ásamt heitavatnsleiðslum til byggðanna
á Suðurnesjum. Frá orkuverinu rennur
mikið af jarðsjó, sem búið er að nota til
upphitunar á köldu vatni, en því er dælt
frá verinu sem hitaveituvatni. Jarðsjór-
inn rennur frá orkuverinu út í hraunið
297