Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 153

umhverfisvandamál að ræða. Nýting
lághitasvæðanna virðist þvi ekki hafa
valdið vandamálum þótt um einhver
umhverfisáhrif sé að ræöa. Reynsla
okkar af umhverfisáhrifum nýtingar á
háhitasvæðum hefur fram til þessa verið
takmörkuð því svæðin hafa ekki verið
mikið notuð þótt boranir hafi farið
fram. Á allra seinustu árum hefur nýt-
ing háhitasvæða hins vegar færst í vöxt
og ef að líkum lætur heldur sú þróun
áfram. Af þessum sökum er tímabært að
athuga hvaða umhverfisáhrif fylgja
nýtingu háhitasvæða enda ekki ráð
nema í tíma sé tekið. í þessari grein
verður fjallað um helstu umhverfisáhrif
jarðhitanýtingar.
UMHVERFISMÁL OG
VIRKJANIR
Á undangengnum áratug hafa orðið
miklar breytingar á afstöðu lands-
manna til umhverfismála. Þessar breyt-
ingar má m. a. rekja til umhverfisvakn-
ingar í nágrannalöndunum og innlendra
áforma um stórvirkjanir, sem hugsan-
lega gætu raskað vistfræðilega mikil-
vægum svæðum. Þar má nefna Þjórsár-
ver, en mikil umræða varð um hug-
myndir virkjunaraðila um stórt miðl-
unarlón, sem myndi færa í kaf helstu
varplönd heiðagæsarinnar. Við þá um-
ræðu urðu þáttaskil í meðhöndlun á
umhverfismálum vatnsaflsvirkjana og
allar götur síðan hafa verið gerðar um-
hverfiskannanir á helstu virkjanasvæð-
um landsins. Þessar kannanir hafa verið
gerðar jafnhliða öðrum rannsóknum á
viðkomandi virkjanakostum. Hvað
varðar vatnsaflsvirkjanir virðast þessi
mál nú vera komin í sæmilega mótaðan
farveg. Oðru máli virðist gegna um
virkjun jarðhita.
Við virkjun jarðhita á undanförnum
árum má ætla að farið hafi verið að
lögum um náttúruvernd. Virkjunarað-
ilar á lághita- og háhitasvæðum hafa
hagað sínum framkvæmdum í samræmi
við óskir Náttúruverndarráðs, sem hefur
aðallega fjallað um útlit og frágang
mannvirkja. í þessari grein verður ekki
fjallað um samstarf náttúruverndar- og
framkvæmdaaðila er standa að virkjun
og nýtingu jarðhita. Tilgangur greinar-
innar er fyrst og fremst sá að benda á
þau umhverfisáhrif sem fylgja virkjun
og nýtingu jarðhita hér á landi. Þess er
vænst að greinin geti stuðlað að gerð
umhverfiskannana á jarðliitasvæðum
líkt og tíðkast í vatnsaflsrannsóknum.
Engin umhverfiskönnun hefur verið
gerð á jarðhita hérlendis, en nokkrar
minni háttar umhverfisrannsóknir hafa
hins vegar veriö gerðar.
ÁHRIF NÝTINGAR LAGHITA
Enn þann dag í dag eru lághitasvæð-
in þungamiðjan í nýtingu okkar á jarð-
hita. l'ram hefur komið að lághitavatn
hér á landi hefur í flestum tilvikum
heppilega efnasamsetningu og er al-
mennt talið að nýting þess hafi ekki
valdið stórvægilegum breytingum á
umhverfinu. Virðist því lítið um málið
að segja í þessari grein, en þar sem um
eina mikilvægustu orkulind þjóðarinnar
er að ræða, þykir ástæða til að fara um
það nokkrum orðum.
Á höfuðborgarsvæðinu eru sérlega
hagstæð skilyrði fyrir nýtingu jarðhita
því lághitasvæði finnast bæði innan og
utan borgarinnar. Reykjavík (og ná-
grenni) er af mörgum talin til fyrir-
myndar sem reyklaus borg og má það
þakka notkun jarðhitans til húshitunar.
Væntanlega er heilsa íbúanna betri fyr-
295