Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 157

Hafnarfjörð. Ein holanna er óhamin og
blæs gufu með miklum drunum og
dregur að ferðamenn langa vegu. Þessi
hola hefur væntanlega valdið meira
umhverfisraski en allar hinar til samans.
Holan er að grotna niður og má búast
við j)ví að hún sé orðin óviðráðaijleg.
Ölfusdalur: Um 20 ár eru nú liðin frá
borun 8 hola í dalnum. Jarðhitasvæðið
hefur verið nefnt Ölfusdalur þótt slíkt
nafn finnist hvergi á kortum. Tvær
borholanna hafa verið notaðar til yl-
ræktar og á seinustu árum til hitaveitu.
Vatnið og gufan eru skilin að og gufan
notuð til upphitunar á köldu vatni en
heita vatninu er hleypt í Varmá. Áin er
náttúrulega heitari en gengur og gerist
með íslenskar ár og er því ljóst að hún
tekur ekki við miklu frárennslisvatni
jarðhitanýtingar án jsess að skaði hljót-
ist af fyrir lífríki árinnar og næsta ná-
grennis. Erfiðleikar með losun frá-
rennslisvatns í Ölfusdal hafa verið nýt-
ingu háhitasvæðisins fjötur um fót fra
upphafi borana. Þá eru ónefndar allar
þær borholur sem hafa verið boraðar í
Hveragerði við suðurenda jarðhita-
svæðisins. Yfirleitt eru þessar holur
grynnri og ekki alveg eins heitar og
borholurnar i dalnum. Nú notar hita-
veitan 4 holur i bænum en auk [Dess eru
nokkrir aðilar með sínar eigin holur. Af
vandamálum sem geta komið upp við
rannsóknir og prófanir á háhitasvæðum
má nefna dæmi frá Ölfusdal. Við blást-
ursprófanir getur vatn og gufa dreifst
um nágrennið og fallið á mannvirki og
farartæki. Vegna þeirra uppleystu efna
sem eru í jarðhitavatninu myndast
gjarnan útfelling á glugga og aðra fleti
sem nær ómögulegt er að ná af. Þannig
hafa skemmst nokkrir bílar í Ölfusdal og
á öðrum háhitasvæðum. Eins hafa
komið upp vandamál með heyþurrkun í
Ölfusdal og hefur þurft að kaupa upp
nokkur tún vegna rannsókna og prófana
á borholum. Dæmi eru þess að gluggar í
íbúðarhúsum hafa skemmst.
Nesjavellir: Þetta háhitasvæði er
norðan Hengilsins og snýr að Þing-
vallavatni. Boraðar voru 5 holur á ár-
unum 1965—1975 og hefur ein þeirra
verið notuð við varmaskiptatilraunir.
Frárennslisvatn holunnar hefur um
nokkurra ára skeið verið látið renna frá
hljóðdeyfi og hverfur vatnið þar í
hraunið. Aðrar holur eru lokaðar en
tvær þeirra leka gufu vegna bilaðs bor-
holubúnaðar. Nálægð svæðisins við
Þingvallavatn gæti skipt einhverju máli
fyrir joá umhverfisgát sem þarf að beita
komi til nýtingar í framtíðinni. Ef að
líkum lætur er nú jnegar fyrir hendi
streymi heits grunnvatns frá jarðhita-
svæðinu út í Þingvallavatn.
Námafjall: Nú eru liðin um 12 ár síðan
vinnsla gufu hófst á háhitasvæðinu en
það var 1968 þegar Kísiliðjan við Mý-
vatn tók til starfa. Boraðar hafa verið 12
holur á vesturhluta svæðisins í Bjarnar-
flagi og voru þær flestar boraðar við
upphaf vinnslu. Eldsumbrotin á und-
anförnum árum hafa valdið miklum
spjöllum á borholum og mannvirkjum í
Bjarnarflagi. Eins hafa umbrotin hitað
vatnið sem streymir um Grjótagjá úr
41 °C í 65°C og gert hana óhæfa til
baða. Náttúruöflin hafa því valdið
miklum umhverfisáhrifum í Námafjalli.
Frá upphafi nýtingar jarðhitans i
Bjarnarflagi hafa vatn og gufa verið
skilin að og vatninu hleypt úr skiljum og
hljóðdeyfum í frárennslislón sem þar
hefur myndast. Nokkur gufa verður til í
hljóðdeyfunum og rýkur hún upp í loft-
ið ásamt ýmsum gastegundum. Mestur
299