Náttúrufræðingurinn - 1942, Síða 28

72
NÁTTÚR UFR ÆÐINGURINN
mitt við Þorvaldstind og engin fjara, eða skriður, þar með-
fram vatninu. Er þetta augljóst vitni þess, að jarðsig liafi
átt sér slað.
Hvort nú er kornin kyrrð á umhverfi Öskjuvatns, skal ósagt
látið, en ef stuðzt er við fengna reynslu, er ekki ósennilegt,
að þar geti enn dregið til nokkurra tiðinda, eldar brunnið,
hraun runnið og stórar landsspildur liorfið i djúpið. .
Askja, og þó einkum vatnsstæðið og umhverfi þess, er svo
ung myndun, að þar verða allar breytingar miklu örari og með
öðrum hælti, en i þeim landshlutum, sem náð liafa liáum aldri
og festu.
Jón Gíslason:
»
Upphaf náttúruvísinda og Aristoteles.
öjlum íslendingur er hugstætt, iive Jónas Hallgrímsson kveður
Ijúflega um náttúruna.
Kvað hann um blóma hindar-hjal
og hreiðurbúa lætin kvik,
vorglaða hjörð í vænum dal
og vatnareyðar sporðablik
segir í Hulduljóðum og á það eigi síður við Jónas sjálfan en Eggert
Ólafsson. Siðan liafa skáld vor leikið mörg ljóð og fögur iá hörpu
sina náttúrunni til lofs og dýrðar. í fljótu bragði kann að virðast
k\rnlegt, hve þessi afstaða skáldanna til náttúrunnar kom lillölu-
lega seint fram innan menningarsviðs þess, er vér teljumst til
— liins vestræna. Sennilega er skýringin fólgin i því, að á meðan
mennirnir voru tiltölulega varnarlausir og máttlitlir í visðkiptum
sinum við náttúruna, gafst þeim ekki ráðrúm, til að gera sér
grein fyrir fegurð hennar, einkum þeirra mynda liennar, er þeim
gat stafað hælta eða bráður bani af. Skáld rómantísku stefnunnar
á öndverðri 1S). öld ollu straumhvörfum í þessum efnum. Túlk-
uðu þeir í Ijóðum sínum fegurð náttúrunnar hugfangnir, bæði
þeirrar, er mannshöndinni er undirgefin, svo sem akra og engja,
skóga og aldingarða, og einkum þó fegurð þá, er birtist í ógnum
hennar, í jötunmóði hafs og fossa, jökla og reginfjalla.