Náttúrufræðingurinn - 1942, Page 73

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
117
Ef sett er lítið af alkali-polysúlfíði í slíka upplausn (0,4—0,8 g pr.
tonn) þá sundrar kolsýran í vatninu því svo út fellur brenni-
steinn, sem tekur gullið með sér. En af þvi að þetta grugg er mjög
fíngert og erfitt að skilja það frá vatninu, reyndist betra að láta
dálítið af uppleystu koparsalti með i vatnið. Ivoparinn myndar þá
koparsúlfíð með brennisteininum og gruggið verður grófara og
siast betur. Venjulegar síur myndu þó fljótt stiflast af þessu
gruggi, en Haber og félögum hans tókst brátt að búa til síur sem
dugðu vel, en voru þó einfaldar og ódýrar, og var eftir þessar
undirbúnings-tilraunir talið að ekki þyrfti nema fá mg gulls að
vera í tonni til þess að borga allan kostnað við að halda út skipi
með nauðsynlegum tækjum til vinnslunnar og að eitt eða tvö
mg framyfir myndu gefa góðan hagnað.
Næst var svo að prófa sjóinn sjálfan. 1 þvi skyni var gerður út
rannsóknarleiðangur og sýnishorn tekin og rannsökuð á Atlants-
hafi víðsvegar, allt frá Evrópuströndum til Norður- og Suður-
Ameríku. En árangurinn stakk mjög i stúf við þær hugmyndir,
sem menn höfðu gert sér, því það kom í ljós að hvergi fannst svo
mikið gull að neitt nálgaðist það sem menn höfðu áður talið að
væri í öllum úthöfum.
Þessi árangur kom svo óvænt og virtist, þegar litið var á hinar
fyrri rannsóknir, svo ótrúlegur, að menn vildu ekki gera sig
ánægða með að láta þar við silja, og var nú tekið það ráð að safna
enn fleiri sýnishornum, úr öllum höfum, til rannsóknar. Fengu
Þjóðverjarnir í lið mcð sér visindamenn og rannsóknarstofnanir
víðsvegar um heim, svo og ýms gufusldpafélög og voru alls mörg
þúsund sýnishorn tekin, send til Þýzkalands og rannsökuð þar.
En árangurinn varð aðeins staðfesting á hinum fyrstu niðurstöð-
um þeirra.
Rannsóknir þessar hafa algerlega skorið úr um það, að ekki
er til neinnar tekniskrar vinnslu að hugsa á því gulli, sem í sjón-
um er. Ef til vill eru rannsóknirnar til einhverra nota fyrir jarð-
fræðinga og haffræðinga og síðast en ekki sízt eru þær míkró-
analytiskt meistaraverk, sem vel er vert að gel'a gætur. Af því að
þær eru „í principinu“ ekki sérlega flóknar, en gefa hinsvegar
góða liugmynd um hve margt er að varast og hve geysimikillar
nákvæmni verður að gæta við slíka vinnu, þá ætla eg að reyna að
lýsa aðferðinni i aðalatriðum.
Það segir sig sjálí't að liina nákvæmustu aðgæzlu varð að liafa
á öllum efnum og áhöldum sem noluð voru við rannsóknirnar.
Gull er í raun og veru mjög algengt og getur víða leynst, þó i