Náttúrufræðingurinn - 1967, Qupperneq 22

114
NÁTTÚRU FR/l.Bl NGU R I N N
tók nokkurn tíma áður en menn áttuðu sig fyllilega á, að þessi
efni brúuðu þróunarbilið milli hins ólífræna og lífræna.
Það var athygiisvert, að unnt var að greina hina einstöku hluta
allra lífvera niður í ólífræna efnishluta og eins og Thomas Huxley
áleit, var frumuhlaupið (prótóplasma), sem virtist mjög áþekkt í
öllum líkamshlutum, byggt upp úr lífvana sameindum, er var þó
lifandi í samsetningu þessara einda.
Afi Charles Darwins, sem hét Erasmus Darwin, hafði skrilað:
„Allur núlifandi gróður og dýr eiga upprunalega rætur að rekja
til hinna smásæju h'fvera, sem mynduðust við sjálfkviknun.“ Og
Charles Darwin fylgdi eftir hugmyndum afa síns með hinni frægu
útskýringu sinni á Jjróun lífsins, úr smæstu lífverum, en hann gat
sér Jæss jafnframt til, að hinar smæstu lífverur hefðu einnig þrc>azt
úr ólífrænu efni við myndun eggjahvítuefna.
Fyrsta tilraunin til þess að skýra í einstökum atriðum þessa frum-
lífsþróun úr ólífrænu efni í hinar smæstu lífverur kom ekki fram
fyrr en árið 1924. I>að spor steig rússneski lífefnafræðingurinn A. 1.
Oparin með bók sinni um Uppruna lífsins. Þar skýrir Oparin frá
tilgátu sinni um hvernig hin algengu frumefni, sem byggja upp
lífrænt efni, svo sem kolefni, köfnunarefni, súrefni og vetni, geta
sameinazt á ýmsa vegu við hagstæð skilyrði hvar sem er í geimnum,
á okkar jörð sem á öðrum plánetum, og myndað flókin efna-
sambönd.
Kolefnisfrumeindin er grundvallareind alls lífræns efnis, líkt og
vetnissameindin er grundvallareind alheimsins. F.r ]>að vegna sér-
stöðu hennar meðal frumeinda, að eðli og byggingu. Kolefnisfrum-
eindin er sem sé fjórgild eða hefur hælni til að tengjast öðrum
fjórum frumeindum í senn. Þetta fjölhæfa eðli frumeindarinnar
veldur því, að hún getur verið uppistaða flókinna sameinda. Vetni,
súrefni og köfnunarefni hafa ekki Jressa tengingarfjölhæfni og
mynda tiltölulega einföld efnasambönd en kolefnisfrumeindin get-
ur tengt þau saman á óteljandi vegu og myndað hin flóknustu
sambönd.
Það mátti hugsa sér þróun lífsins með kolefnisfrumeindina að
grundvallareiningu. Oparin gat sér þess til, að við kólnun hinnar
glóandi jarðar hafi myndazt karbíðefni, er verkuðu á vatnsgufu í
frumlofth júpi jarðar og mynduðu kolvetnissambönd, er síðan tengd-
ust köfnunarefni og mynduðu flóknari sambönd lífrænna efna.