Náttúrufræðingurinn - 1967, Qupperneq 29

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
121
5. mynd. Hinar einföldu veirur eru
byggðar upp af jöfnu af eggjahvítu og
kjarnasýru. T2 veiran er sem flugdreki
í lögun, nieð liaus og liala úr eggja-
hvítu, en inni í eggjahvítuumgjörð
höfuðsins liggur kjarnasýran.
Kjarnasýrusameindir eru arfberar allra
lifandi vera og ein aðal uppistaða í
veirunni, sem liggur á útjaðri þess,
sem lilir.
Þessar T2 veirur eru stækkaðar 200.000 sinnum með rafeindasmásjá (Jacob og
Wollman, Scientific American).
eiginleika lífverunnar er myndað úr sérstakri samröðun lútapara.
I il glöggvunar má hugsa sér parið sem atkvæði í löngu orði gens-
ins. Augljóst er, að unnt er að mynda hin fjölbreytilegustu gena-
orð með ótölulegum samröðunarmöguleikum lútatkvæðanna. Sé
teygt úr kjarnasýrugormi lítillar veiru, er hann aðeins brot úr
millimetra, en í honum eru samt um 170.000 þrep, er ráða yfir
duhnálslykli hinna ýmsu erfðaeiginleika veirunnar, sem erfast
óbreytt til afkomanda, þegar veirunni fjölgar. í stærri og flóknari
lífverum er kjarnasýruband litþráðanna lengra og orðaforði dul-
málslykilsins fjölbreyttari. Séu lagðir saman litþræðir og teygt úr
kjarnasýrugormi einnar frumu mannlegs líkama mundi hann verða
metri að lengd, enda býr hann yfir 16 milljörðum þrepa og hinni
flóknustu erfðafræðilegu uppskrift.
Árið 1953 tókst þeim James D. Watson og Francis H. C. Crick
að sýna fram á þessa byggingu kjarnasýrunnar. Þeir sýndu einnig,
að bygging kjarnasýrustigans var þannig gerð, að hún gat rofnað
að endilöngu og greiðzt í sundur líkt og brautir á rennilás. Þetta
skeði við hverja frumuskiptingu. Hinar tvær nýju dótturfrumur
fengu sinn helming stigans hvor og gátu byggt upp nýjan kjarna-
stiga með gamla meiðinn að uppistöðu með því að safna andspænis
á hann þrepum og meiðabútum úr umhverfinu.
Þannig hélzt hin sérstæða samröðun lútaþrepanna í stiganum
kynslóð fram af kynslóð eilíflega, án breytinga og því eru tegundir
lífvera svo sjálfum sér samkvæmar að eðli. Ekkert er þó óbrigðult
í þessum heinri, og eins getur orðið prentvilla í uppbyggingu hins
nýja kjarnasýrustiga, með þeim afleiðingum, áð stökkbrugðið gen
mynclast í hinni nýju frumu, áhrifavaldur nýs eiginleika.