Náttúrufræðingurinn - 1967, Síða 48

140
N ÁTT ÚRUFRÆÐIN GURINN
I. Neðst, 2—10 m upp frá sjávarmáli: Engar skeljar.
II. Upp í 15—20 m hæð: Fjöldi skelja, eingöngu af tegundum,
sem geta lifað í ísköldum sjó, jr. á m. jökultodda (Yoldia
(Portlandia) arctica), sem þrífst aðeins við slík skilyrði.
III. Upp í 20 m hæð: Enn kulsæknar skeljar, en jró engin jökul-
todda; mest ber á hörpudiskum (Clamys (Pecten) islandicus).
VI. Uppi á brún: Sums staðar slitrur af sand- og malarlagi með
brotum af kræklingsskeljum (Mytilus edulis).
Guðmundur Bárðarson telur neðsta lagið, skeljalausa (I), vera
jökulruðning og jafnvel myndað ofan sjávarmáls. Næsta lag (II),
sem er langjrykkast, telur hann myndað í dýpkandi sjó á jrví stigi
ísaldarloka, er skriðjöklar náðu enn niður í fjarðarbotna og borgar-
ís rak um firðina. Hörpudiskalagið (III) er að skoðun Guðmundar
Bárðarsonar myndað á mestu dýpi og um þær mundir er sjór stóð
sem liæst í ísaldarlokin, um 80 m hærra en nú í Saurbæ, en að
lokum kræklingsmölin (IV), þegar sjór hafði aftur fjarað rnikið
og veðurfar og sjávarhiti var mjög kornið í nútímahorf.
Sumarið 1964 safnaði ég skeljum úr jökultoddulaginu í Saurbæ,
nánar til tekið úr sjávarbakkanum laust austan við Ekruhorn í
Holtalandi. Og nú sl. haust sendi ég skeljar Jraðan til aldurs-
ákvörðunar í Uppsölum. Dr. Ingrid Olsson ]róttu jökultoddu-
skeljarnar helzt til þunnar og valdi til ákvörðunarinnar jrykka
smyrlingsskel (Mya truncata), sem ég hafði sent nreð til vara, úr
sama lagi.
Aldur hennar og þar með jarðlagsins — um 11620 ár (eða 11950
ár samkv. lengri helmingatímanum) — er einn hinn hæsti, sem enn
hefur fundizt með C14-aðferðinni hér á landi.
HEIMILUARli 1T - REIŒRENCES
Bárðarson, Gu&mundur G. 1921. Fossile Skalaflejringer ved Breiðifjörður i
Vest-Island. Geol. Fören. Stockh. Förli. 323—380.
Einarsson, Trausti. 1943. Úber die Geologie der Westmannerinseln. Vísinda-
félag íslendinga, Greinar: 175—188.
— 1948. Bergmyndunarsaga Vestmannaeyja. Árbók Ferðafél. ísl.: 131—157.
Einarsson, Þorleifur. 1960. Geologie von Hellislieiði. Sonderverölf. d. Geol.
Inst. d. Universitiit Köln, Nr. 5: 1—55.
Kjartansson, Guðm., Þárarinsson, Sig. ir Einarsson, Þorl. 1964. C14-aldursákvarð-
anir á sýnishornum varðandi íslenzka kvarterjarðfræði. Náttúrufr. 34: 97—
145.