Náttúrufræðingurinn - 1994, Page 16

5. mynd. Fundarstaðir leðurblaka á Islandi. - Finding localities of bats in Iceland.
lega algengari nú en fyrr á öldurn, ekki síst
ef rétt er að þær komi einkum fyrir tilstilli
manna, enda eru skipaferðir mun tíðari og
skipin fljótari í förum en áður var.
Því ERU EVRÓPSKAR LEÐURBLÖKUR
SJALDSÉÐARI EN AMERÍSKAR?
Dreifíng leðurblaka sem fundist hafa
hérlendis er ekki ósvipuð dreifmgu norður-
amerískra fugla, sem láta sjá sig endrum og
eins. Evrópskir flækingsfuglar eru Iangtum
algengari en norðuramerískir (sjá skýrslur
um sjaldgæfa fugla í tímaritinu Blika).
Hvers vegna er þessu öfugt farið með
leðurblökur? Astæðan hlýtur að vera fólgin
í lifnaðarháttum tegundanna, útbreiðslu
þeirra, farháttum og hversu algengar þær
eru.
Nýlegt yfirlit um leðurblökur telur 31
tegund í Evrópu (Stebbings og Griffíth
1986). Flestar halda sig árið um kring á
sömu slóðum og því eru næsta litlar líkur á
að þær komi hingað hjálparlaust. Aðeins
átta evrópskar leðurblökutegundir eru
fardýr en útbreiðslu tjögurra þeirra er
þannig háttað eða þær svo sjaldgæfar að
þeirra er tæplega að vænta hér á landi. Þá
eru eftir ljórar tegundir sem gætu hugsan-
lega flogið hingað, en það eru rökkurblaka
Nyctalus leisleri, húmblaka N. noctula,
apalblaka og trítilblaka. Þessar tegundir
fínnast í Norðvestur-Evrópu en mestu
fardýrin eru meðal þeirra einstaklinga sem
lifa í Mið- og Austur-Evrópu. Það dregur
úr líkum á því að evrópskar leðurblökur
nái til Islands, nema ef vera kynni apal-
blaka sem er einna mesta fardýrið í hópi
þeirra. Sú tegund hefur þó enn ekki látið
sjá sig.
Erfiðara er að átta sig á hvers vegna
evrópskar leðurblökur berast ekki alloft
hingað með skipum. Þær ættu að slæðast
hlutfallslega oftar á þann hátt en þær
norðuramerísku, þar eð skipaferðir eru
mun tiðari frá Evrópu. Vera kann að leður-
blökur flækist að jafnaði sjaldnar út fyrir
venjubundin heimkynni með skipum en
fyrir eigið tilstilli. Báðar trítilblökurnar
fundust á suðvesturhorni landsins. Það
bendir til þess að þær hafí borist með
skipum en ekki af sjálfsdáðum, annars
hefðu þær frekar átt að taka land á
Suðausturlandi. Miðað við tíðni trítilblaka
á Bretlandseyjum, þar sem tegundarinnar
10