Náttúrufræðingurinn - 1994, Qupperneq 30

rúmsloftinu á endanum leiða til hlýnunar
um milli 1,5 og 4,5°C. Hið breiða bil jafn-
vægishlýnunarinnar er til marks um óviss-
una í reikningunum. Þessi niðurstaða, sem
fengin er með öflugustu tölvum nútímans,
er eins og fyrr var nefnt í fúrðu góðu sam-
ræmi við hlýnunina sem Arrhenius reikn-
aði á síðustu öld. Vísindamenn hafa einnig
reynt að meta jafnvægishlýnunina út frá
liitamun hlýskeiða og kuldaskeiða ísaldar,
sem að hluta til er talinn stafa af breyt-
ingum á styrk C02 í andrúmsloftinu eins og
áður er nefnt. Niðurstaðan er að AT2C02 sé
1,5—4°C (Lorius o.fl. 1990, Hoffert og
Covey 1992).
Mikilvægustu niðurstöður veðurfarslík-
ana sem komið hafa fram á síðustu árum
eru annars vegar útreikningar á því hvemig
hlýnun þróast með tima þegar styrkur
gróðurhúsalofttegunda í andrúmsloftinu
vex hægt og bítandi í stað þess að styrkur-
inn sé tvöfaldaður í einu vetfangi eins og
áður var algengast. Hins vegar eru niður-
stöður úr reikningum þar sem líkön af and-
rúmslofti jarðar eru tengd hliðstæðum
líkönum af höfunum og þannig tekið tillit
til þess hvernig hafstraumar þróast eftirþví
sem veðurfar breytist.
LÍKÖN MEÐ STÓRLEGA
EINFÖLDUÐUM HÖFUM
Þar til nýlega hafa veðurfarslíkön sem
notuð hafa verið til rannsókna á gróður-
húsaáhrifum nánast ekkert tillit tekið til
hugsanlegra breytinga á hafstraumum.
Þannig hefur verið reiknað með því að
sjávarhiti, uppgufun frá höfum, varma-
flutningur með hafstraumum og fleiri þætt-
ir sem hafínu tengjast muni í framtíðinni
verða eins og þeir mælast nú, hvort sem
styrkur gróðurhúsalofttegunda eykst eða
ekki. Með því að gefa sér þessar forsendur
er hægt að sleppa erfiðum og tímafrekum
útreikningum á hafstraumum og einbeita
sér að andrúmsloftinu. Slikir reikningar
hafa verið gerðir á rannsóknastofnunum í
mörgum þjóðlöndum og eru niðurstöður á
þá leið að hlýna muni um u.þ.b. 0,3°C á
áratug að meðaltali yfír jörðina ef styrkur
10. mynd. Hlýmm sem fall af tíma þegar
styrkur gróðurhúsalofttegunda í andrúms-
loftinu er látinn vaxa með tima um u.þ.b.
1% á ári (Manabe o.fl. 1991).
gróðurhúsalofttegunda vex með tíma um
u.þ.b. 1% á ári. Hlýnunin eykst nokkuð
jafnt frá miðbaug til pólanna og er hún
u.þ.b. helmingi meiri norðan 60°N og
sunnan 60°S en nærri miðbaug. Einnig er
hlýnunin meiri að vetrarlagi en að sumar-
lagi, nema næst miðbaug.
Þessi líkön bentu til þess að hlýnun á N-
Atlantshafí í grennd við ísland yrði mun
meiri en að meðaltali yfír jörðina, jafnvel
5-10°C á næstu 50-100 árum! Til marks
um það hversu gríðarlega brcytingu er hér
um að ræða má nefna að hitamunur milli
janúar- og júlímánaða í Reykjavík var um
11°C að meðaltali á árunum 1961-90.
Þessi einfoklu líkön endurspegla núver-
andi loftslag á jörðinni tiltölulega vel að
meðaltali en vanmeta hins vegar náttúru-
legan breytileika veðurfars með tíma. Sá
ljóður á líkönunum stafar af því að breyti-
leiki veðurfars með tíma, sérstaklega þegar
litið er til langtímabreytinga, svo sem
breytinga milli áratuga, stafar að miklu
leyti af samspili milli sjávar og andrúms-
lofts. Ekki er ólíklegt að viðbrögð hafsins
muni skipta sköpum í sambandi við hlýnun
af völdum gróðurhúsaáhrifa, einkum hvað
varðar dreifingu hlýnunarinnar yfír jörð-
ina. Til þess að mela dreifínguna er nauð-
synlegt að reikna með áhrifunt hafstrauma
og breytinga á þeim í veðurfarsreikningun-
um. Sökum þess hvað veðurfar á Islandi er
24