Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1994, Page 53

Náttúrufræðingurinn - 1994, Page 53
Þyngdaraflið Hvað er það sem tengir skakka turninn í Písa við kenningar nútímans um hin ógnvœnlegu svarthol í geimnum sem í sífellu soga til sin efni? Hér er lesand- inn leiddur gegnum þróun hugmynda í eðlisfrœði, allt frá tímum Forn-Grikkja til dagsins í dag. Allt er þetta settfram á einföldu og skýru máli og formúlur látnar lönd og leið. innisstætt er mér lítið atvik úr gamla barnaskólanum við Tjörnina. Þetta hefur líklega verið árið 1926. Við vorum nokkrir drengir í smíðatíma í kjallara hússins. Kennari okkar var Guðjón Guð- jónsson, faðir Sigrúnar myndlistarkonu, en hann varð síðar skólastjóri Bamaskólans í Hafnarfirði. Kyrrð er í stofunni, hver að bauka við sinn smíðisgrip, en skyndilega missir einn drengurinn hamar sem fellur niður á gólf nreð talsverðum dynk. „Hvaða hávaði er þetta?“ spyr Guðjón. „Hamarinn minn datt,“ segir drengurinn. „Hvert datt hann?“ spyr Guðjón. „Hann datt niður á gólf,“ svarar drengurinn. „En ef gólfíð Guðmundur Arnlaugsson (1913) lauk stúdcntsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1933 og cand. mag.-prófi í raungreinum með stærðfræði sem aðalgrein árið 1942 frá Háskólanum í Kaupmanna- liöfn. Hann kenndi við Menntaskólann á Akureyri á árunum 1936-1939 og 1945-1946 og við Mennta- skólann í Reykjavík 1946-1965. Guðmundur var kennari og síðar dósent við Háskóla íslands 1947- 1967. Árið 1965 varð hann fyrsti rektor Menntaskól- ans við Hamrahlíð og gegndi þvi starfi til 1980. hefði ekki verið þarna til að taka á móti honum, hvað þá?“ spyr Guðjón. „Nú, hann hefði bara dottið áfram niður,“ svarar drengurinn og þykir þetta orðin nokkuð mikil smámunasemi. „Hvað er eiginlega þetta „niður“?“ spyr Guðjón enn. Þá stóð á svari svo að Guðjón beindi spurningunni til okkar hinna: „Hvert stefna hlutir þegar þeir detta?“ Nú varð andartaks þögn, enginn okkar hafði hugleitt þetta fyrr, upp og niður voru svo sjálfsagðir hlutir að þeir höfðu ekki vakið neinar frekari spurningar hjá okkur. En nú fór hugurinn á flug og eftir stutta stund kom svarið: „Þeir stefna inn að miðju jarðar.“ Nú loks var Guðjón ánægður, þetta var svarið sem liann hafði verið að vonast eftir. Ekki veit eg hvemig félagar rnínir meltu þennan fróðleik en mér opnaðist þarna ný vídd og eg hef aldrei gleyrnt þessu siðan. Þetta varð til þess að eg fór að hugsa ögn meir um þyngdaraflið, þennan dularfulla kraft sem ávallt og alls staðar er að verki, hvar sem efni er til staðar, kraft sem stýrir ekki einungis stefnu hluta sem falla heldur einnig trjáa og grasa sem á einhvern dular- fullan hátt skynja hann og vaxa þvert gegn honum, kraft sem fær jörðina til að hverfast um sólu og tunglið til að snúast um jörðu, kraftinn sem heldur sólkerfunum saman. En því fór ljarri að eg væri alltaf að velta þessu fyrir mér, og skilningurinn kom bæði seint og treglega. Eg var kominn upp í menntaskóla þegar eg var að brjóta heilann um hvernig það gæti verið að tunglið væri ávallt að falla inn að jörðu vegna aðdráttar- krafts hennar en væri þó alltaf í nokkurn Náltúrufræðingurinn 64 (1), bls. 47-64, 1994. 47

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.