Samvinnan - 01.02.1968, Blaðsíða 52

ar sendistarfsemi hlýtur að
eiga að beinast að verzlun, að
sölu á íslenzkum afurðum.
Þjóðin á meira undir því en
allar aðrar þjóðir, að þetta
starf takist vel, og hefur ekki
efni á öðru en vinna hér sem
bezt að. Við erum búnir að
sýna heiminum að við kunn-
um flestar venjulegar dipló-
matakúnstir, og nú er komið
að því hjá íslendingum eins og
Bretum að sanna, að við höf-
um dugnað og vit til að standa
okkur í síharðnandi verzlunar-
samkeppni heimsins. Við verð-
um að átta okkur á því að
„pomp og pragt“ sjónarmiðið
er úrelt orðið og verður brátt
að aðhlátursefni. Boðorðið í
dag er dugnaður, útsjónarsemi,
sparsemi, gernýting, hagræð-
ing . . . orð sem farin eru
að heyrast æ oftar, jafnvel í
samningaviðræðum á fslandi,
og verður það að teljast góðs
viti.
V.
Það er Ijóst að íslenzka ut-
anríkisþjónustu skortir nú
markmið og tilgang. Minnzt
hefur verið lauslega á verzl-
unarferðir Sveins Björnssonar
sem farnar voru fyrir stofnun
sendiráða. Síðan virðist sendi-
þjónustan hafa fjarlægzt
verzlunarsjónarmiðið. Dæmi
eru til þess að menn hafi leit-
að til sendiráða í viðskiptaer-
indum og fengið það svar, að
skrifað hafi verið til utanrík-
isráðuneytisins í Reykjavík til
að spyrjást fyrir um hvort
leyfilegt væri fyrir sendiráðið
að sinna viðkomandi máli.
Mörg dæmi mætti nefna til
sönnunar því að sendiráð ís-
lands erlendis eru ekki rekin í
því markmiði að aðstoða og
vinna með íslenzkum útflutn-
ingsfyrirtækjum. Spyrja má
þá, hvert markmiðið sé, og
væri æskilegt að hrein stefnu-
yfirlýsing þar um birtist sem
skjótast frá íslenzkum stjórn-
völdum.
Ekki er nægilegt að breyta
aðeins um hugsunarhátt hvað
snertir sjálfa utanríkisþjón-
ustuna. Stjórnvöld þurfa að
hafa forgöngu um að greiða
götu útflutningsviðskipta í
hvívetna og efna til þjóðar-
vakningar um að vanda til
framleiðslu útflutningsafurða.
Hingað til hefur alltof mikið
borið á því bæði i blöðum og
hjá opinberum aðilum að blása
út tiltölulega lítilsverða hluti,
á sama tíma og höfuðútflutn-
ingsvörur þjóðarinnar eru litn-
ar hálfgerðu hornauga. Má
sem dæmi nefna tilstand mikið
og sjálfsagt fjárstyrki í sam-
bandi við verzlun sem átti að
selja í New York eftirlíkingar
af dönskum húsgögnum smíð-
aðar á íslandi. Ekki skulu for-
dæmdar hvers kyns tilraunir
til að finna nýjar útflutnings-
Vörur, þvert á móti, en þær
kröfur verður að gera að gerð-
ar séu raunhæfar athuganir á
sölumöguleikum áður en far-
ið er að veita fé til fram-
kvæmdanna og jafnvel hæla
sér fyrirfram af árangrinum.
Þar ættu sendimenn erlendis
að geta veitt aðstoð.
VI.
Hér hefur aðeins verið rætt
um sendiráð. Flest ríki, og ís-
land þar á meðal, hafa auk
sendiráða misjafnlega stóran
fjölda konsúla og ræðismanna,
sem heyra undir sendiráðin.
Þetta eru yfirleitt ólaunuð
störf og oft mæðir talsvert
mikið á konsúlum íslands, t. d.
í hafnarborgum erlendis, þeg-
ar veita þarf sjómönnum eða
ferðamönnum aðstoð. í flest-
um löndum þykir virðingar-
auki að vera konsúll, og er gott
útt um það að segja, sérstak-
lega ef virðingin verður mönn-
um hvati til að leggja fram
fórnfúst starf án greiðslu. Því
er á þennan þátt minnzt hér,
að talsvert miklu máli getur
skipt, að vel sé vandað um val
á mönnum í þessi störf, og ef
rétt er á haldið ætti vel valið
og skipulagt ræðismannakerfi
að geta verið mikilsverður lið-
ur í upplýsingasöfnun og til
aðstoðar í viðskiptum. Margir
ræðismenn hafa reynzt hjálp-
leg.’r á þessu sviði. Hins vegar
má nefna dæmi þess að leitað
hefur verið til íslenzks ræðis-
manns í evrópskri stórborg um
málefni varðandi sölu á frosn-
um íslenzkum fiski. Kom þá i
ljós að hlutaðeigandi ræðis-
maður átti fyrirtæki sem hafði
einkaumboð í viðkomandi
landi fyrir aðalkeppinaut ís-
lendinga í Noregi. Þá er ekki
hægt að láta þess ógetið, að
nýlega var útnefndur ræðis-
maður fyrir ísland í borg nokk-
urri í Bretlandi, þótt sá mað-
ur sé einn af valdamestu að-
ilum í einu frjálsu hagsmuna-
samtökum sem vitað er um að
hafi opinberlega barizt með
oddi og egg á móti hagsmun-
um íslands erlendis. Þetta
skeði þrátt fyrir það að um
var að velja úrvalsmann, ís-
lending í húð og hár, búsettan
í sömu borg, mann sem jafn-
framt hefur sérþekkingu í
þeim málefnum sem helzt þarf
að vinna að fyrir ísland í sömu
borg. í þessum tilfellum hefur
illa verið unnið, og ætti í fram-
tíðinni að leita til helztu út-
flutningsfyrirtækja um til-
nefningu ræðismanna til að
koma í veg fyrir glappaskot af
þessu tæi.
VII.
í stuttri grein er erfitt að
gera svo veigamiklu máli sem
þessu full skil. Hér að framan
hefur nokkuð verið nefnt af
því sem miður þykir um ut-
anríkisþjónustu íslendinga og
skort á samspili milli sendi-
manna og íslenzkra sölu-
manna. Rétt er að enda með
því að benda á nokkur atriði
sem verða mættu til bóta, og
er hér byggt á reynslu manns
sem hefur oft eytt alltof mikl-
um tíma í að finna út reglur
um tolla, innflutningshöft o.
s. frv. í ýmsum löndum — tíma
sem betur hefði verið varið til
raunhæfrar sölustarfsemi:
1. Ríkisstjórn íslands þarf að
gefa ú.t skýlausa yfirlýs-
ingu um að meginmarkmið
íslenzkrar sendiþjónustu
skuli vera aðstoð við og efl-
ing sölu á íslenzkum afurð-
um erlendis.
2. Starfsmenn utanríkisþjón-
ustunnar skal velja og
þjálfa samkvæmt því.
3. Staðsetning sendiráða skal
í meginatriðum ákvarðast
af mörkuðum og mark-
aðsmöguleikum fyrir ís-
lenzkar útflutningsvörur.
4. Konsúlar og aðrir launaðir
og ólaunaðir starfsmenn ís-
lands erlendis skulu valdir
fyrst og fremst eftir mögu-
leikum sem þeir kunna að
hafa til að greiða fyrir sölu
íslenzkra afurða.
5. Sendimenn skulu afla og
jafnan hafa á takteinum
hvers konar upplýsingar
viðskiptalegs eðlis, svo sem
um tolla, helztu fyrirtæki í
hverju landi o. s. frv., sem
að gagni mega koma í sam-
bandi við sölu íslenzkra af-
urða.
6. Sendimönnum skal gert að
fylgjast mjög náið með fisk-
veiðum, verði, kjörum og
samningum, sölumálum og
öðrum atriðum sem að
gagni mættu koma til sam-
anburðar á íslandi og til
upplýsinga fyrir íslenzka
sölumenn erlendis.
7. Stofna þarf til stöðugs sam-
bands milli utanríkisþjón-
ustunnar og útflutningsfyr-
irtækjanna, þar sem upp-
lýsingaflóð er í föstu formi
og stanzlaust.
Aðkallandi er að hafizt verði
handa.
Guðjón B. Ólafsson.
Iceland Food Centre i Lundúnum er dœmi um vanhugsaðar og illa
undirbúnar framkvœmdir opinberra íslenskra aðila. Var mikill lúðra-
blástur við opnun fyrirtœkisins, sem fór á hausinn eftir skamma hríð.
48