Andvari - 01.06.1959, Síða 17

ANDVAIU
13IBLIAN, KIRKJAN OCÍ VISINDIN
] 5
Það er m. ö. o. ckki aðeins í Hellas, sem lnigur mannsins gerist spurull,
athugull og sjáandi, ekki aðeins þar, sem maðurinn vaknar til þeirrar vitundar
um sjálfan sig og heim sinn, er markar fyrsta sporið á ferli vísindalegra rann-
sókna. En það verða Evrópumenn einir, sem leggja stund á náttúruvísindi og
lyfta Grettistökum í tækni.
Hvernig stendur á því?
Vakning Grikkja nægir ekki til þess að skýra þetta, því að áþekk vakning
varð víðar. Hún gerðist einnig með fjölmennustu þjóðum jarðar, sem hyggja
auðugustu lönd hnattarins, í Kína og á Indlandi, en þar varð ekkert fram-
hald. Evrópa er ein um framhaldið, alhliða, vísindalegar rannsóknir og tækni-
lcga sigra á grunni þeirra rannsókna. Evrópa hlýtur að hafa fengið eitthvað
í viðbót, einhverja örvun, sem hin menningarsvæðin hafa farið á mis við.
Nú er Evrópa eina kristna álfan, þ. e. menning Evrópu og hugsun
Evrópumanna hefur að verulegu marki mótazt af kristnum trúarviðhorfum,
Biblían hefur verið hin helga ritning þessarar álfu, aðrar álfur heims hafa
lotið öðrum helgum ritningum og þar hafa kristin áhrif verið skammdræg
Ö O O 1 o
eða engin.
Er það ekki alltjent spurning til athugunar, hvort sú viðbótarörvun, sem
Evrópa hlýtur að hafa fengið, hafi ekki þrátt fyrir allt komið frá kristinni trú?
II.
Hin dýpri rök sögunnar eru ekki auðrakin, víst er um það, lífið og
vaxtarlögmál þess býr yfir sínum gátum, sér í lagi líf og vaxtarrök manns-
andans. En benda má á viss atriði í þessu sambandi, sem eru íhugunarverð,
að ekki sé meira sagt.
Hvað lagði kristindómurinn í bú Norðurálfuþjóða, sem helzt komi til
álita í því tilliti, sem hér ræðir um?
Biblían kenndi Evrópumönnum, að þessi veröld sé heimur Guðs, skaparans.
Hún kenndi þeim, að einn væri sá, er alla hluti hefði gjört, sýnilega sem
ósýnilega, hefði alla hluti á sínu valdi, hefði hugsað allt, sein maðurinn getur
með hugsun sinni og athugun komizt í færi og tæri við, væri hinn cini og
hinn algóði eigandi allra hluta.
Þessi vitund hlaut að hafa sín álnil á viðhorlið til hins ytra heirns.
Platon, sem að mannviti og andagift ber yfir alla aðra Grikki, trúði því
og hélt því fram, að heimur efnisins, hinn áþreifanlegi og sýnilegi heimur,
væri eins konar slysni í eilífri framvindu veruleikans, líkaminn og heimur
skilvitanna væri í eðli sínu fjandsamlegur hinum innra og sanna manni og
því væri spekin og dyggðin fólgin í því að hverfa allri hugsun sinni og