Andvari

Árgangur

Andvari - 01.06.1959, Síða 91

Andvari - 01.06.1959, Síða 91
JÓN IIELGASON: Stúlk an við rokkinn. I. Það haustar að eftir úrigt vætusumar. Brimið svarrar á Héraðssandi með þung- um sogum, og nepjan leikur við brákuð strá á hinni miklu flatneskju, sem fljótin tvö, Jökulsá á Brú og Lagarfljót, hafa a óralöngum öldum aukið við landið. Mýrarsundin á milli klapparásanna inni i Hróarstungu hafa brugðið lit, og Hall- freðarstaðabláin flýtur í vatni. Þetta er haustið 1815. Heima á Hall- freðarstöðum hvílir ungur maður við ^ægindi — fölur maður og tekinn og þjáður af ströngum sjúkdómi. Það er sýslumaður héraðsins, Páll Guðmunds- son, ekki fertugur að aldri. Fyrir tíu dögum reið hann í hrakviðri til messu 1 Kirkjubæ, en komst nauðulega heim Ur þeirri för. Gamall sjúkdómur, sem lengi hafði þjáð hann, blossaði upp, en fólk í sveitinni, sem minntist þess, hve fagurlega hann hafði sungið við þessa síðustu guðsþjónustu, hugði, að hann Befði ofreynt sig á söngnum. Og nú er fúnn ungi sýslumaður að berja nestið. B^'ð hallar að hinzta kveldi, og áður en langt um líður, er hann nár. II. Þegar augu Páls sýslumanns Guð- tnundssonar luktust, var lokið heillar aldar sýslustjórn fjögurra langfeðga. Á öndverðri átjándu öld kom í þetta hérað UnRUr maður, sem ekki átti að baki neina skólagöngu, Þorsteinn Sigurðsson að nafni, og gerðist lögsagnari Bessa sýslu- manns Guðmundssonar. Ekki mörgum árum síðar varð hann sjálfur sýslumaður. Það varð upphaf meiri sögu, lengri embættisferils og öflugra ættarvalds austan lands en nokkurn hefði grunað, er þessi ungi rnaður kom fyrst á Fljóts- dalshérað árið 1712 í þjónustu Páls lög- manns Vídalíns og hóf að skrá jarðabók Múlaþings. Eftir hans daga varð Pétur sonur hans sýslumaður og síðan sonur hans, Guðmundur ríki í Krossavík, faðir Páls á Hallfreðarstöðum. Og það voru ekki völdin ein, sem loddu við þessa ættmenn, heldur ekki síður auðurinn, enda fór það orð af þeim, að þeir sæld- ust til hans í meira lagi og sætu sig þar ekki úr færi. Mikið ættardramb var fylgifiskur hins gróna auðs og valds, og skyldleikagiftingar gerðust tíðar, þegar fram í sótti, þar eð ekki þótti annars staðar virðulegra og farsælla gjaforðs að leita. Guðmundur sýslumaður í Krossavík átti systurdóttur sína að síðari konu, Sigríður dóttir þeirra hjóna átti mann, sem var hvort tveggja í senn, hálfbróðir móður hennar og systursonur föður hennar. Þetta var þó þeim mun varhuga- verðara, að nokkuð bar á þeirri veilu, að þessu fólki fæddust börn, sem ekki var full skynsemd gefin, þótt aðrir kvistir ættarmeiðsins væru margir gæddir mikl- um gáfum og ríkri skapfestu. Nú hafa það verið örlög íslenzkra ætta, sem komizt hafa til auðs og valda,
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.