Andvari - 01.01.1982, Blaðsíða 37

í'NDVAHI
CODEX ARGENTEUS
35
marka upphaf cinsmkra kafla. Nöfn guðspjallamannanna fjögurra standa gulln-
um stöfum efst á fjórum töflum neðan megintextans. Þessar samstofna- eða
ágripstöflur með tilvitnun til staða í öðrum guðspjöllum samstofna eða hlið-
s:æðra þcim, sem eru í textanum fyrir ofan, eru til afar mikils skrauts í
handritinu. Tvær súlur, tengdar að ofan með boga, mynda ramma um hverja
töflu. Saman verlca þær eins og rismikil súlnagöng, sem meginmálstextinn
hvílir svo á af fullum þunga. Textanum er skipað á síðuna á þrauthugsaðan
h.átt, og cr þar fylgí gullinsniði. Hæð hans í hlutfalli við breiddina er eins
o:< hæðin og breiddin samanlagt í hlutfalli við hæðina.
Menn ætla með töluverðri vissu, að Codex Argenteus hafi verið ritaður í
bókasmiðju þeirri, er bókagerðarmaður (lat. antiquarius, gotn. bokareis) að
nafni Wiljarith/Viliaric veitti forstöðu, en hann er kunnur af annarri heim-
ild.1 Fara má allnærri um aldur handritsins, en það er talið frá öndverðri
6. ölcl, e. t. v. frá um 520.
Gæði bleksins og hið ágæta listahandbragð benda til, að bókin hafi verið
rituð fyrir einhvern mikilsvirtan mann í ríki Austgota. Sú kenning er ekki
ýkjadjörf, og er þá purpuralitur skinnsins jafnframt hafður í huga, að hún
hafi vcrið ætluð Austgotakonunginum sjálfum, söguhetju Germana, Piðreki
a.f Bern.
Ríki Ausígota á Ítalíu stóð ekki lengi. Dauði Þiðriks (526) veikti mjög
stöðu þeirra. Þeir fengu ekki lengi boðið byrginn viðleitni austrómverska
keisaraveldisins að ná Ítalíu á vald sitt og endurreisa eitt allsherjar Rómaríki.
Býzanski sagnaritarinn Prokopios, ritari og ráðgjafi austrómverska hers-
höfðingjans Belisariusar, hefur lýst tíð Justinianusar keisara og þá m. a.
stríðinu við Austgota. Hann segir frá því, að síðasti þróttugi foringi Aust-
gota, Totila, hafi, þegar í nauðir rak, látið flytja ágætustu dýrgripi ríkisins
til borgarinnar Cumae í Campaníu, sem var ramlega víggirt. Maður getur
gert sér í hugarlund, að Codex Argenteus hafi verið einn þeirra gripa, er
þannig voru fluttir á brott. Þegar séð varð, að Cumae mundi falla, kann ein-
hverjum hlutum þessa fjársjóðs að hafa verið borgið undan sjóleiðina, e. t. v.
til hafnarbæjarins Formia þar í grenndinni. Hafi Codex Argenteus verið
þar í bland, er eins víst, að hann hafi eftir lokaósigur Gota orðið eftir í
bænum og svo hafnað í Monte Cassino klaustrinu, sem er ekki langt þaðan.
Þetta kemur a. m. k. til greina, og við slíkar tilgátur einar verður víst að
sitja, úr því sem komið er.
Leifar hinna sigruðu Austgota sópuðust burt í stormum þjóðflutninganna.
Gotnesk tunga og gotneskir siðir hurfu nær sporlaust á Italíu. Enginn hafði
lengur hug á gotneskum handritum. Hin rétttrúaða kaþólska kirkja hataðist
beinlínis við þau sem tákn um villutrú Aríusar. Þau voru unnvörpum leyst í
h Sjá um þetta: Tjáder, J.-O., í heimildaskránni aftan við þessa ritsmíð.