Andvari - 01.01.1990, Síða 50

48
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
fremur daufri tilfinningu, hjá prestinum. Höfundur er trúr hefðinni í því að
láta aðalpersónuna grípa í tómt hjá klerki. Hins vegar sigrar hinn kristilegi
boðskapur prestsins: „það er fyrir starf, sjálfsafneitun og fórn, sem mann-
eskjan lyftist yfir umhverfi sitt, önnur náðarmeðul eru ekki til.“ Aðeins er sá
munur að í munni prestsins eru þetta blóðlaus orð, Birna og Torfi sanna að
lokum gildi þeirra á sjálfum sér. Annars má um presta í bókmenntum vísa til
greinarinnar „Guðsmenn og grámosi“ eftir Gunnar Kristjánsson, Andvari
1987.
Enn er að telja byggingarlag Blindingsleiks, hversu hver kafli er hnitmið-
aður. Sviðskiptingar minna á kvikmyndatækni eða leiksvið. Kastljósið færist
á milli persóna markvisst í öllum fjórtán köflum sögunnar: Frá Jóni blinda í
fyrsta kafla til Birnu, frá Birnu til Torfa í öðrum kafla. í þriðja kafla er Torfa
lýst og afstöðu hans til bróður síns, þar stígur Theódór í Tröð fram á sviðið
og áform hans um að ræna Karl ríka kemur fram. Parna er því búið að gera
grein fyrir aðalpersónum og aðstæðum í þrem köflum. Síðan heldur Birna
áfram för sinni til prestsins, því næst að Borgartúni til Goða þar sem hún
losnar við blekkinguna um hinn dauðvona bróður. í millikafla er svo lýst
maurapúkanum Karli ríka í Auðsholti, aðdraganda ránsins og hinum skelfi-
legu endalokum þess. Eins og tíðkast í harmleikjum léttir höfundur á spenn-
unni að ógnarverkinu unnu: þá kemur kankvíslegur milliþáttur um heimilis-
föðurinn Loft í Borgartúni sem ekki fær svefnfrið, en spennan er vakin á ný í
lok ellefta kafla þegar þau Birna óttast að Torfi sé glæpamaðurinn. Síðustu
kaflarnir lýsa svo endalokum Theódórs og jafnframt vaknaðri hamingju
Birnu og Torfa. Heimur sögunnar færist aftur í réttar skorður eins og í klass-
ískum harmleik.
Lítum á dæmi um stíl bókarinnar, hinn rómantíska og ljóðræna söguhátt
verksins. Þetta er í upphafi fimmta kafla, Birna er komin frá prestinum. Hún
hugsar í líkingu: sumt fólk er eins og þangið:
„Hún var að hugsa um þetta á leiðinni austur vellina, með prestsetrið að
baki: að hún væri eins og þangið meðan það hefði enn ekki náð landi, en
velktist í bylgjunum, rauðbrúnt og lifandi, án þess að ráða ferð sinni. í morg-
un hafði hún gengið frá Jóni blinda og fortíð sinni, í kvöld var hún líklega
aftur á leið til þess sama, núna eftir að hafa hafnað æðra lífi undir handleiðslu
prestsins. Reyndar enga handleiðslu að finna hjá séra Oddi, ekkert öryggi,
það hafði hún sannfærst um, en ef til vill æðra líf, það gat meira en skeð, að
minnsta kosti nýtt líf: líf í ofvæni, þar sem gatan manns liggur uin hamrabrún
°g hengiflug fyrir neðan. Burt frá því! Hún var ekki á hnotskógi eftir slíku -
þurrum sprekum til þess að næra brímann í holdi sínu og blóði, heldur hinu,
sem grær ofar og í annarri sól: urt sálarinnar, sem er kynlaus og hefur krónu
jafnhvíta og nýfallinn snjó, og ilmar dauft. En núna kannski ekki lengur,