Andvari - 01.01.1990, Side 70

68
MARGRÉT EGGERTSDÓTTIR
ANDVARI
fyrir sér það sem Elfriede hefur sagt henni. Hér er heimi fullorðinna enn lýst
frá sjónarhóli barns. Elfriede fylgist með því hvernig faðir hennar er flæktur í
net nasistanna, neyddur til að fylgjast með því hvað sóknarpresturinn segir í
stólræðum sínum, er síðan refsað fyrir að segjast hafa sofnað í messu og vera
ekki til frásagnar. Þegar bandamenn koma síðan í stríðslok fær hann ekki
síður illa meðferð hjá þeim. Að lokum kemur hún að honum úti í hlöðu þar
sem hann hangir niður úr bita í loftinu. í þessari sögu notar Álfrún sömu
tækni og í skáldsögunum sínum báðum, það er að nálgast atburðinn fyrst úr
fjarlægð og færast svo nær og nær raunverulegum kjarna frásagnarinnar, sár-
ustu minningunni sem lýkur sögunni upp.
Tvær þessara sagna gerast á Spáni og lýsa Iífi venjulegs fólks í einræðisríki.
Það er fullorðinn karlmaður, Spánverji, sem talar í fimmtu sögu. Hann hefur
fengið bréf frá yfirvöldunum þess efnis að sonur hans sé viðriðinn einhver
öfgasamtök. Við þetta rifjast upp minningar föðurins frá því hann var sjálfur
ungur og tók að sér að afhenda áróðursbæklinga leynilega. Þegar faðir hans
komst að því hvað hann var að gera, varð hann ævareiður og lýsti fyrir hon-
um með starandi augnaráði hörmungum borgarastyrjaldarinnar og harð-
bannaði honum að halda þessu áfram. Meginefni sögunnar eru afskipti
mannsins sem segir söguna af andófi gegn einræðisstjórninni. í þeirri frásögn
eru mörkin milli nútíðar og þátíðar rofin á þann hátt að atburðum er ekki lýst
í réttri tímaröð. Um leið verða mörkin óljós milli feðganna þriggja. Barátta
kynslóðarinnar á undan endurtekur sig og niðurstaðan verður æ ofan í æ hin
sama, að það sé vissara að forðast öll afskipti af stjórnmálum. í lok sögunnar
er faðirinn staðráðinn í því að tala um fyrir syninum en viðbrögð sonarins
koma ekki fram. Að lokum er undirstrikað að með baráttu gegn einræðis-
stjórn tekur maður ekki aðeins ákvörðun fyrir sjálfan sig: „En ef drengurinn
lætur sér nú ekki segjast . . . Þetta er ekki bara hans einkamál. Gæti lagt líf
mitt í rúst. Bréfið . . .“ (bls. 60).
Fjórða sagan er um stúlku sem er í háskóla á Spáni og fer í sakleysi á fund
sem haldinn er á skólalóðinni. Þegar ræðumaðurinn nefnir „alþýðufylkingu
okkar Spánverja“ er lögreglunni sigað á mannfjöldann. Því er lýst afar vel
hvernig ópersónulegt og vandlega skipulagt ofbeldi lögregluríkisins beinist
að stúlkunni sem kemst naumlega undan og hvernig ofbeldið nær tökum á
henni sjálfri. Á flótta undan kylfum og svipum lögreglunnar hleypur hún
ásamt fjöldanum fram á lögregluþjón sem er einn síns liðs á götuhorni, ráð-
villtur, og í huganum sér hún fyrir sér hvernig múgurinn gæti ráðist á hann og
hvernig hún skyldi sparka af alefli í skrokkinn á honum. Sagan endar á þess-
umorðum: „Oghvervar þessistúlkasem stóðmeðkrepptanhnefaoghrækti
á einkennisbúning? Sem misþyrmdi öðrum, þótt ekki hefði það verið nema í
huganum? Hver var hún?“ (bls. 44-45).
Efni þessarar sögu er tekið fyrir aftur og aftur í bókum Álfrúnar, það er