Andvari - 01.01.2000, Page 11

ANDVARI
FRÁ RITSTJÓRA
9
Hvernig sem menn kjósa að leggja út af þessu ber það vott um að hér er
þráður að trosna í þjóðlífinu, það er eitthvað að gliðna sundur sem við höf-
um viljað telja heilt. Að þessu sinni beinist sérstök athygli að því að kirkjan
á íslandi er í vanda stödd, hvernig sem tekst að ráða fram úr honum á
næstu árum. Að beiðni ritstjóra skrifar nú einn af prestum þjóðkirkjunnar,
séra Gunnar Kristjánsson, hugleiðingu í Andvara um stöðu kirkjunnar og
þróun á þeirri öld sem er að líða. Vísast til þeirrar greinar hér.
Þjóðrœkni og alþjóðrœkni
Það hefur blandast inn í umræður vegna kristnihátíðarinnar að nú er uppi
sú stefna sem gera vill alla hvatningu til þjóðlegrar samstöðu tortryggilega.
Það tókst ekki í sumar að safna þjóðinni á Þingvöll til að minnast eins
stærsta atburðar í sögu sinni. Ut af þeirri staðreynd hafa menn lagt með
ýmsu móti. Árni Arnarson skrifaði rabb um „þjóðhátíðaþjóð“ í Lesbók
Morgunblaðsins (29. júlí 2000). Hann hefur bersýnilega meðtekið þá hugs-
un að rækt við þjóðerni sem birtist í hátíðahöldum sé af hinu illa. Greinar-
höfundur tengdi múgsamkomur þýskra nasista við þjóðernishreyfingu Is-
lendinga um aldamótin og fyrri hátíðir á Þingvöllum. I sömu andrá nefnir
hann að Evrópusambandið hafi verið „stofnað til að brjóta niður hina
blóði drifnu múra fordóma og tortryggni.“ Það virðist standa í einhverju
samhengi við löngun íslendinga til að efla samstöðu sína sem þjóðar á
Þingvöllum og er þessi málflutningur allur með ólíkindum.
Þessi höfundur taldi kristnihátíðina raunar siðlausa athöfn, lítil þátttaka
þjóðarinnar var að hans dómi vitni um að siðferðiskennd hennar var
á hærra stigi en hinir „pólitísku ættjarðarvinir“ gerðu ráð fyrir, og er at-
hyglisvert að sjá orðið ættjarðarvinur notað sem skammaryrði. En það sem
vakti mesta athygli mína af orðum höfundar Lesbókarrabbs var þetta: „Ef
til vill er ástæðan fyrir því að þjóðin sniðgekk þessa kostnaðarsömu hátíð,
sem enginn hafði fyrir að kanna hvort hún vildi halda, að tilefnið sjálft lá
ekki ljóst fyrir. Var íslensk kristnitaka eitthvað merkilegri en annarra
þjóða?“
Þetta er góð spurning og má gjarnan bæta fleirum við í sama dúr: Var
stofnun lýðveldis á Islandi eitthvað merkilegri en ríkjastofnanir annarra
þjóða? Er saga íslands eitthvað merkilegri en annarra þjóða? Eru íslend-
ingar eitthvað merkilegri en aðrar þjóðir? - Svarið við öllum þessum
spurningum er vitanlega neikvætt. Ekkert af þessu er merkilegra en hjá
öðrum. En þetta er okkar saga, okkar menning, okkar líf. Geta menn ekki
fallist á að það sé sómi hverrar þjóðar að sýna sögu sinni, trú og menningu