Andvari - 01.01.2000, Side 12

10
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
virðingu og ræktarsemi, þótt þetta sé ekki „merkilegra“ en aðrar þjóðir
eiga?
Það er auðvitað hárrétt hjá Árna Arnarsyni að einstakir atburðir sðg-
unnar, eins og kristnitakan á Alþingi árið 1000, eða 999 sem sagnfræðingar
telja nú réttara, hafa einkum táknrænt gildi. „Það er ljóst að landið hefði
kristnast hvort eð var,“ segir hann spaklega. „Ártöl skipta þar litlu máli.“
Ekki ónýtt að benda á þetta. Það skiptir vitanlega ekki máli í ljósi sögu-
legrar þróunar hvenær atburðir gerast, - þeir hefðu gerst hvort eð er! Þeg-
ar menn horfa af svo háum sjónarhóli er lítil ástæða til að gera sér daga-
mun yfirleitt.
Höfundur þeirrar greinar sem hér hefur verið vikið að vill vafalaust láta
telja sig víðsýnan alþjóðasinna. Þess vegna er honum illa við þjóðhátíðir og
vill ekki að neitt sé gert sem ýtt geti undir þjóðerniskennd þessarar litlu
þjóðar. Víst verðum við að gefa náinn gaum að umheiminum, slíkt er lífs-
nauðsyn, enda alþjóðleg samskipti af öllu tagi háværasta krafa samtímans.
En við höfum því aðeins eitthvað fram að færa í alþjóðlegu samstarfi að við
leggjum rækt við okkar eigin menningu og erfðir. Með því móti vinnum við
umheiminum mest gagn.
Á liðnu sumri stóð ég í húsi Stephans G. Stephanssonar vestur á sléttum
Albertafylkis í Kanada. Það var ógleymanleg stund. Óvíða, ef nokkurs
staðar, hefur íslenskur andi risið hærra eða skyggnst dýpra en undir þaki
þessa lágreista húss. Stephan G. var enginn heimalningur, en hann vissi
hvar hann stóð. Á landflæmi Norður-Ameríku, þar sem innflytjendur
hvaðanæva hópuðust saman og mynduðu hina miklu þjóðadeiglu Vestur-
heims, hugleiddi Stephan G. stöðu sína í heiminum og hvernig hann gæti
best lagt samtíðinni lið. Hann kvað:
Heimsborgari er ógeðs yfirklór -
alþjóðrækni er hverjum manni of stór,
út úr seiling okkar stuttu höndum.
Hann, sem mennir mannafæstu þjóð,
menning heimsins þokar fram á slóð,
sparar hræ og hrösun stærri löndum.
Það getur auðvitað verið álitamál á hverjum tíma hver best mennir hina
mannafæstu þjóð og þokar um leið menningu heimsins fram um hænufet.
En slíkt gerir enginn sem ekki virðir rætur sínar og veit hvar hann stendur.
Minnumst þess nú þegar við kveðjum gamla öld og heilsum nýrri.
Gunnar Stefánsson