Andvari - 01.01.2000, Side 22

20
SIGRÍÐUR TH. ERLENDSDÓ'n'IR
ANDVARI
ystu Kvenréttindafélags íslands og Bríetar, en hún fékk Hannes Haf-
stein til að flytja frumvarpið um jafnrétti í menntunarmálum. Hitt er
jafnljóst að konur hópuðust ekki í skólana. Til þess liggja að minnsta
kosti tvær höfuðorsakir. í fyrra lagi réð fátækt þar miklu um og í
öðru lagi voru aldagömul viðhorf gagnvart stöðu kvenna lífseig og
allsráðandi. Raunveruleikinn var sá að lengi voru það einungis stúlk-
ur frá efnameiri heimilum sem settust í menntaskóla. Háskólamennt-
aðar konur eru undantekningar á fyrri hluta 20. aldar. Skólaganga
stúlkna fram á fimmta og sjötta og jafnvel sjöunda áratug var í beinu
sambandi við ríkjandi hugmyndafræði og vilja stjórnvalda. Minna má
á að 1929 og 1930 tóku til starfa þrír húsmæðraskólar hér á landi, að
Staðarfelli í Dölum, á Laugum í Suður-Pingeyjarsýslu og á Hallorms-
stað. I samræmi við þau viðhorf tóku gildi lög um húsmæðrafræðslu í
sveitum 193828 en samkvæmt þeim átti að greiða úr ríkissjóði til sjö
húsmæðraskóla í sveitum landsins og 1941 lög um húsmæðrafræðslu í
kaupstöðum29 í þeim tilgangi að veita stúlkum þá fræðslu og tækni
sem nauðsynleg er til að stunda heimilisstörf og stjórna heimili.
Víkjum aftur að Önnu sem nú var tekin að velta fyrir sér skóla-
göngu. Til tals kom að hún færi í Menntaskólann og hún las skóla-
skýrslur til að kynna sér námsefnið. Sjálf segir Anna að hún hafi ekki
treyst sér þangað, hún hélt að til þess þyrfti svo miklar gáfur. Sigur-
veig Guðmundsdóttir segist einu sinni hafa spurt Önnu hvers vegna
hún hafi ekki farið í Menntaskólann og Anna svarað að hún hafi ótt-
ast að fá ekki eins góðar einkunnir og hún var vön. Sú spurning
verður áleitin hvers vegna Anna fór ekki þessa leið eins og hún
sannarlega hafði hæfileika til. Þá leið fóru bræður hennar þrír. Hefði
skólaganga þeirra ekki átt að vera henni hvatning? Þegar hér var
komið sögu höfðu aðeins örfáar stúlkur lokið stúdentsprófi eða inn-
an við tuttugu stúlkur frá upphafi. Það hefur því þurft kjark til að
stíga slíkt skref og ekki síður hvatningu að heiman. Hér vega þungt
viðhorfin til skólagöngu kvenna, enn fremur að hjónabandið var tal-
ið hið eiginlega takmark sem stefna bæri að og langflestar stúlkur
litu sjálfar á heimilisstörf og barnaumönnun sem ævistarf. Það má
ímynda sér að Önnu hafi fundist lífið hafa margt annað að bjóða en
hjónaband en hér varð hún að berjast við hefðbundið kvenhlutverk í
sínum samtíma. Hún lagði á hilluna áform um langskólanám og fór í
Kvennaskólann. Hún var í 2. og 4. bekk 1924-1926, var fyrirmyndar-
nemandi og fékk „hin eftirsóttu silfurskeiðar-verðlaun skólans bæði