Andvari - 01.01.2000, Side 42

40
SIGRÍÐUR TH. ERLENDSDÓTTIR
ANDVARI
Allan tímann var harður kjarni innan félagsins sem stóð fast á rétti
kvenna til mannsæmandi launa til jafns við karla.102
Um miðja öldina vissu konur á íslandi lítið um jafnöldru Önnu,
franska heimspekinginn og rithöfundinn Simone de Beauvoir (1908-
1986) og bókina Hitt kynið - Le Deuxiéme Sexe - sem kom út í
Frakklandi 1949 og í enskri þýðingu þremur árum síðar. Bókin tók
fljótlega eftir það að festa rætur í nágrannalöndunum og breiðast út
um allan heim og er ein þeirra bóka sem sett hafa mark sitt á öldina.
Fram að þessu hafði enginn fjallað um stöðu kvenna á jafnbyltingar-
kenndan hátt og Beauvoir og setningin: „Maður fæðist ekki kona
heldur verður kona“ („On ne nait pas femme, on le devient“) hefur
haft ómæld áhrif. Meginefni bókarinnar felst í gagnrýni Beauvoir á
viðteknum hugmyndum um hlutverk og stöðu kvenna. Þótt skiptar
skoðanir hafi verið um viðhorf hennar til kvenna og kvenfrelsis er
ljóst að ritið er ein fyrsta viðamikla tilraunin á þessari öld til að lýsa
stöðu kvenna í sögulegu og félagslegu ljósi.103 Islensk kvenréttinda-
barátta hefur ekki farið varhluta af áhrifum Hins kynsins eins og
bent hefur verið á.104 Ljóst er að víða má finna samsömun með hug-
myndum Beauvoir og gagnrýni Önnu á stöðu og hlutverk kvenna.
Anna starfaði á skrifstofu KRFI sem framkvæmdastjóri 1958-
1964. í þröngu húsnæði félagsins að Skálholtsstíg 7 bar fundum
skólasystranna úr Kvennaskólanum, þeirra Sigurveigar Guðmunds-
dóttur og Önnu, saman aftur en Sigurveig var í forystusveit félagsins.
Anna kynnti sér öll mál og lagði á sig ómælda vinnu fyrir félagið, „og
var með framtíðarhugmyndirnar allar“, eins og Sigurveig orðaði það.
Þegar grannt er skoðað kemur í ljós að hún átti erfitt uppdráttar inn-
an félagsins. Kom þar einkum tvennt til. I fyrsta lagi höfðu konurnar
sem fyrir voru í forystu félagsins ekki skilning á því að halda saman
skjölum félagsins og töluðu um „þessa smámunasemi í henni Önnu
að vera að geyma alla skapaða hluti“ og „vitleysuna úr henni Önnu
Sigurðardóttur“.105 Anna vildi viðhafa önnur vinnubrögð og gerði sér
grein fyrir gildi heimildanna, fundargerða og skjala, sem vitnisburðar
um starfsemi félagsins. Önnur ástæða er vafalaust sú að margar kon-
ur í félaginu voru um þær mundir afar flokkspólitískar, harðar deilur
voru milli hægri og vinstri kvenna og Anna galt þess að vera vinstri-
sinnuð. Kalda stríðið geisaði á þessum árum og markaði djúp spor í
sögu Islands jafnt sem annarra landa og hafði sannarlega áhrif á
starfið innan KRFÍ. Þótt Anna tilheyrði ekki pólitískum flokki tók