Andvari - 01.01.2000, Side 139

ANDVARl
SAMFERÐA í SÓKN TIL SJÁLFSTÆÐIS
137
bæði í bundnu máli og óbundnu, ritskýringar, þjóðfræði og sögulegar rann-
sóknir.1164
Hin sérskoska tunga, sem var að uppruna til keltnesk og gjörólfk ensk-
unni, var McGill þó einkum ofarlega í huga, enda taldi hann að Skotum
væri tamara að láta hugsanir sínar í ljós á þeirri tungu en enskunni, sem
notuð væri í skólum og opinberu lífi. „Við ætlumst alls ekki til, að skoskan
verði keppinautur enskunnar, en við teljum, að skoska þjóðin búi yfir hug-
sjónum og siðvenjum, sem aðeins fái lífsgildi, séu þær túlkaðar á hennar
tungu.“ Viðreisnarmenn vildu hreinsa og vernda móðurmálið svo að bók-
ntenntirnar sem til urðu í glæstri fortíð Skotlands gleymdust ekki að fullu.65
A hinn bóginn var það einnig persónuleg skoðun McGills að best væri
nð halda stjórnmálunum utan við verksvið viðreisnarmanna fyrst um sinn.
Með því sýndu þeir samlöndum sfnum að þjóðernistilfinningin væri allt
annað og meira en „matarpólitík“.
Það væri alls ekki fullnægjandi fyrir okkur, að löggjafarstarfið, að því er Skotland
snertir, væri flutt frá Lundúnum til Edinborgar, ef sama þjóðernisdeyfðin drottnaði
eftir sem áður. Samtök okkar ættu sér fullkominn tilverurétt, þótt við hefðum fengið
þjóðþing í Edinborg, ef þjóðin heldur áfram að taka lélegar dagblaða-bókmenntir frá
Lundúnum fram yfir sín eigin gullaldarrit. Stjórnmálamennirnir þjóðræknu reyna
að reisa þjóðlíkamann skoska frá dauðum, en við reynum að endurlífga þjóðarsál-
ina.66
bessar kenningar skoskra viðreisnarmanna sóru sig mjög í ætt við þær hug-
^yndir sem leikið höfðu lykilhlutverk í því að móta írum nýja sjálfsmynd í
uPphafi aldarinnar.67 Heimsstyrjöldin fyrri hafði að vísu orðið til þess að
aukin róttækni gerði vart við sig á írlandi en þótt vopnuð uppreisn væri
ekki á döfinni í Skotlandi Iíkt og þar voru markmið Skotanna hin sömu; að
skapa Skotlandi og skoskri menningu sérstæða rödd, hefta áhrif enskrar
tungu og menningar og efla og styrkja stoðir skosks þjóðernis.68
McGill lýsti þeirri von sinni að skoska þjóðin ætti í vændum jafnglæsta
Þjóðvakningu og átt hafði sér stað á írlandi í lok 19. aldar. Sagði hann við-
reisnarmenn vænta þess að Skotland hið nýja yrði ekki einangrað og lítils-
vJrt, heldur að það myndi komast í nána samvinnu við hverja þá þjóð sem
emhvers virði væri fyrir mannkynið í heild. „Við berjumst fyrir því, að losa
^kotland undan áhrifum Englands, en sú barátta er gagnslaus nema Skot-
ar*d verði, um leið og það losnar undan enskum yfirráðum, andlega sjálf-
stætt í tölu Evrópuþjóðanna,“ sagði McGill en klykkti síðan út með því að
Segja grein sína skrifaða til að leita andlegs félagsskapar við ísland, því
Pessar smáþjóðir, Skotar og íslendingar, ættu margt sameiginlegt. „Pað er
ehneskt blóð í íslendingum, og það er norrænt blóð í Skotum.“69
Bitur reynsla varð til að kenna McGill að viðreisnarmenn áttu ekki auð-