Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.1938, Side 82

Andvari - 01.01.1938, Side 82
78 Staðþekking og áttamiðanir Njáluhöfundar Andvari ið með góðu móti, þegar ræða á um ritunarstað sög- unnar og höfund hennar. Það er kunnara en frá þurfi að segja, að mállýzku- myndanir hafa átt örðugt uppdráttar hér á landi. Því eftirtektarverðara er það, hve merkingamunur orða á sviði áttatáknananna er gífurlegur í hinum ýmsu lands- hlutum. Svo var það á fyrri öldum og er enn þann dag í dag. Nærtækustu dæmin og þau, sem skipta mestu máli í þessari rannsókn, er notkun orðanna >útc og »ofan«. A Suðurlandi er >út« notað sem áttartáknun í merking- unni vestur. Má þetta heita regla í máli Sunnlendinga, austan Hellisheiðar, þá er ræðir um vesturátt. Svo ó- trúlega rótgróin hefir þessi sérkennilega málvenja reynzt, þrátt fyrir áhrif frá öðrum landshlutum og móðurmáls- kennslu skólanna. Ekki þarf að ganga að því gruflandi, að þetta er ævaforn málvenja og hefir ætíð verið eitt af sérkenn- unum á máli Sunnlendinga. Fornrit vor og örnefnin sanna þetta. Þess munu finnast fá dæmi í eldri heimildum, að örnefni á Suðurlandi beri forskeytið »vestur« eða »vest- ari«, til aðgreiningar frá samnefndu örnefni með for- skeytinu »austur« eða »eystri«, ogS þegar það hendir, munu utanfjórðungsmenn hafa verið að verki á einn eða annan veg. Þá er Skaftfellingar eru undanþegnir, hefir það verið og er enn jafn andstætt máltilfinningu þeirra, að nota orðið »út« í merkingunni »vestur«, sem Sunn- lendingum er það tamt og eiginlegt. Telja má víst, að hin sunnlenzka notkun orðsins »út« í merkingunni vestur sé arfur frá Noregi. Það er að segja frá íbúum vesturstrandar Noregs. Þar féll hin upprunalega merking beggja orðanna saman, þareð stefn- an frá landi til nálægasta hafs er vestur á þeim slóðum. Þegar vér svo gætum þess, að þetta á ekki við um
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.