Vaka - 01.09.1929, Side 99

[vaka] SÖNGLIST ÍSLENDINGA. 225
þrátt fyrir allt, sem móti hlés, á margskyns forn fræði
og listir, þar á meðal tvísönginn, að þetta skyldi ekki
allt algerlega glatast úr eigu almennings hér, sem al-
staðar annarsstaðar á Norðurlöndum.
5. GREGORIANSKI SÖNGURINN.
Að framan hefi ég leitazt við að sýna fram á það, að
þegar í heiðnum siði hljóti að hafa verið mikill söngur
og jafnvel liljóðfærasláttur iðkaður hér á landi, en að
ástæðan til þess, hve Iítið fornsögur vorar og önnur
skjöl ritaldarinnar minnast á þessa fræði, tónlistina,
hafi verið hinn almenni villutrúar ótti klerkanna og
ákafi þeirra í því að útrýma sem fyrst öllu, jafnvel
þó það ekki nema minnti á fornan átrúnað og forn
andleg fræði.
Nú vil ég reyna að gera mönnum ljóst, að kirkjan
og klerkarnir fundu brátt, að meira þurfti að gera til
að útrýma hinum gömlu þjóðlegu íþróttum en að bann-
syngja þær. Þeir fundu, að þeim yrði svo hezt útrýmt
úr kirkjum og allri iðkan, að innleidd væri í landið
önnur tónlist, annar söngur í stað þess heiðna, Iikt og
Guðbrandur biskup Þorláksson síðar vildi útrýma man-
söngvum og afmorsvisum með biblíuljóðum sínum. Þá
er lika vert að athuga, að stundum er tekið svo til orða
um kaþólska sönginn, einkum framan af, að klerkar
hófu upp s æ t a n söng. Hvað klerkarnir sungu, skyldi
enginn maður, því að þeir sungu allt á latínu, en mis-
muninn á söng þeirra og þjóðlega söngnum fundu allir
og rómuðu, að þeirra söngur væri sætur. Munurinn var
auðvitað mikill, enda var öll söngaðferðin gagnólík.
Á fyrstu öldinni eftir kristnitökuna er hér lítið á
sönginn minnzt, en vér vitum, að enginn gat verið klerk-
ur, nema hann gæti framkvæmt tíðasöng, tónað og
sungið. Biskuparnir, ísleifur og Gizzur, hljóta því að
hafa sungið, þótt ekki sé þess beint getið; en því meir
15