Fréttablaðið - 21.11.2009, Qupperneq 36

36 21. nóvember 2009 LAUGARDAGUR
B
jarni Benediktsson,
formaður Sjálfstæðis-
flokksins, segist skynja
það að Evrópusamband-
ið vilji „stúta“ samn-
ingnum um Evrópska
efnahagssvæðið. Hann gagnrýnir að
Evrópusambandið ljái ekki máls á
aðild EES-ríkjanna að myntsamstarfi
ESB-ríkja en dregur jafnframt í efa
að sá möguleiki sé fullkannaður gagn-
vart pólitískum leiðtogum ESB-ríkj-
anna. Sjálfstæðisflokkurinn muni veita
ríkisstjórnarflokkunum fullt aðhald í
þeim aðildarviðræðunum við ESB.
Sitjum ekki með hendur í skauti
„Þótt við höfum ekki stutt þessa niður-
stöðu er hún engu að síður staðreynd.
Við ætlum ekki að sitja með hendur í
skauti og horfa á ríkisstjórnarstjórn-
arflokkana leiða málið heldur munum
við veita þeim fullt aðhald og tryggja
að hagsmuna Íslands sé gætt í hví-
vetna,“ segir Bjarni um afstöðu Sjálf-
stæðisflokksins til aðildarviðræðna við
Evrópusambandið. Eins og kunnugt er
greiddu nær allir þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins atkvæði gegn tillögu um
aðildarviðræður við ESB á Alþingi í
sumar.
Í síðustu viku var skipað í viðræðu-
nefnd Íslendinga í aðildarviðræðunum.
Sturla Böðvarsson, fyrrverandi forseti
Alþingis, og fleiri þekktir sjálfstæðis-
menn gagnrýndu Þorstein Pálsson, fyrr-
verandi formann Sjálfstæðisflokksins,
fyrir að taka sæti í samninganefndinni.
„Er Þorsteinn genginn í Samfylking-
una?“ spurði Sturla og sagði að Bjarni
Benediktsson þyrfti ekki á því að halda
„að fyrrverandi formenn gangi gegn
honum á ögurstundu í stærstu málum
samtímans, þar á meðal spurningunni
um aðild að Evrópusambandinu“.
Bjarni segist skilja sjónarmið Sturlu
en ætli ekki að gera þessi orð hans að
sínum. Skipan Þorsteins hafi verið að
frumkvæði og á ábyrgð Össurar Skarp-
héðinssonar utanríkisráðherra. Hann
hafi ekki annað um þetta að segja en
að augljóslega hafi Þorsteinn þá reynslu
og þekkingu sem þurfi til að tryggja
Íslandi sem besta niðurstöðu í samn-
ingaviðræðunum.
Sjálfstæðismenn hafa iðulega tekist
hart á um þau og fyrir opnum tjöldum.
Björn Bjarnason, fyrrverandi dóms-
málaráðherra og einarður andstæðing-
ur ESB-aðildar, hefur varað við því að
deilur um þau geti klofið Sjálfstæðis-
flokkinn. Hvers vegna er svona mikill
hiti í Evrópuumræðum innan Sjálfstæð-
isflokksins að flokksmenn sjálfir nefna
klofning í því sambandi?
Rætur flokksins eru
í sjálfstæðisbaráttunni
„Hitinn í málinu er meðal annars
vegna þess að rætur Sjálfstæðisflokks-
ins liggja í sjálfstæðisbaráttunni fyrir
þessa þjóð. Með því að ganga inn í Evr-
ópusambandið gefum við frá okkur
fullt forræði í mikilvægum málaflokk-
um eins og stjórn fiskveiðiauðlindar-
innar. Það er niðurstaðan, sama hvaða
skoðun menn hafa á kerfinu sem gildir í
Brussel. Einnig verða miklar breyting-
ar á ýmsum öðrum sviðum, svo sem í
matvælaframleiðslu og utanríkismál-
um. Með Lissabon-sáttmálanum er líka
verið að þróa ESB meira í átt til sam-
bandsríkis.
Það sem hefur helst kynt undir mál-
inu er umræðan um vandann við að
halda úti sjálfstæðum, fljótandi gjald-
miðli hér. Menn hafa einfaldlega á því
ólíkar skoðanir hvort hugsanlegur
ávinningur í gjaldmiðilsmálum sé þess
virði að menn greiði þann fórnarkostn-
að sem sem fylgir inngöngu í ESB, með
vísan til þessarar sögu og til þess sem
er undir í þessu ferli.
Vandinn er og hefur verið sjávarút-
vegsstefna Evrópusambandsins. Hún er
samin fyrir allt, allt aðrar aðstæður en
við erum í. Tilvist sameiginlegu fisk-
veiðistefnunnar byggir á því að fiski-
stofnarnir séu sameiginlegir en okkar
stofnar eru fyrst og fremst staðbundn-
ir. Það eru engin rök fyrir því að við
ættum að ganga til liðs við stefnu sem
er smíðuð fyrir allt annan veruleika en
við búum við.“
En þrátt fyrir þessa galla svara fjöl-
margir sjálfstæðismenn játandi spurn-
ingunni um að aðild að Evrópusam-
bandinu.
„Ákveðinn hluti flokksmanna hefur
áhuga á því að láta reyna á samningana,
en þegar öllu er á botninn hvolft tel ég
að langflestir sjálfstæðismenn séu sam-
mála um þá hagsmunagæslu sem verður
að eiga sér stað í samskiptum við ESB.
Ég hef ekki trú á að það séu miklar líkur
á því að við fáum ásættanlegan samning
í aðildarviðræðum og þess vegna hygg
ég að þessi ágreiningur verði ekki mik-
ill þegar á reynir.“ Bjarni segist búast
við að þverpólitískar Já- og Nei-hreyf-
ingar verði ráðandi í Evrópuumræð-
unni í stað stjórnmálaflokkanna. „Það
hefur gerst annars staðar og við erum
farin að sjá merki um það; Sammala.is,
Heimssýn og Evrópusamtökin eru allt
þverpólitískar hreyfingar.“
„Aðstaða okkar Íslendinga er allt
önnur en aðstaða þeirra þjóða sem
hafa verið að sækja um aðild að Evr-
ópusambandinu undanfarin ár og ganga
þar inn. Við erum fullir þátttakendur á
innri markaðnum, komnir inn í Scheng-
en, og í samstarfi við Evrópusambandið
í fjölmörgum verkefnum. Það er ekkert
hægt að líkja því saman að standa utan
Evrópusambandsins við það að vera
fullur þátttakandi á Evrópska efna-
hagssvæðinu. Það er auðvitað gjörólík
staða.
Ég virði sjónarmið margra þeirra
ESB-ríkin vilja stúta EES
Ég er Evrópusinni, en ESB vill einsleitni og hvorki undanþágur né frávik, segir Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, í viðtali við Pétur Gunnarsson, þar sem rætt var um afstöðu sjálfstæðismanna til aðildarviðræðna við Evrópusambandið.
BJARNI BENEDIKTSSON „Mér finnst ótrúlegt að formlegar viðræður við ESB hefjist fyrr en á fyrri hluta næsta árs. Ég geri alls ekki ráð fyrir niðurstöðu úr viðræðunum á
næsta ári.“ FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Nokkrir af þekktustu fylgjendum og andstæðingum ESB-aðildar innan Sjálfstæðis-
flokksins
SJÁLFSTÆÐISMENN MEÐ EÐA Á MÓTI ESB-AÐILD
Andvígir
Birgir Ármannsson
Björn Bjarnason
Sturla Böðvarsson
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
Davíð Oddsson
Styrmir Gunnarsson
Fylgjandi
Ragnheiður Ríkharðsdóttir
Benedikt Jóhannesson
Guðfinna Bjarnadóttir
Þorsteinn Pálsson
Ragnhildur Helgadóttir
Ólafur Þ. Stephensen
sem vilja fara inn og benda á veikleik-
ana í peningamálastjórnun á Íslandi.
Ég skil það vel, gengissveiflurnar
hafa valdið heimilum og fyrirtækjum
miklum búsifjum, en verkefnið eins
og stendur er að koma jafnvægi á að
nýju með krónunni. Ákvarðanir sem
horfa til lengri framtíðar verða síðan
að taka heildarhagsmuni okkar með í
reikninginn.“
ESB er enginn andstæðingur Íslendinga
„Það er fráleitt fyrir Íslendinga að tala
þannig um Evrópusambandið að það sé
einhver andstæðingur okkar, það er það
ekki, það hefur verið einn helsti sam-
starfsaðili okkar, þó að framkoman hafi
verið óásættanleg í Icesave-málinu.
Ég er Evrópusinni og við erum hluti
af þessari Evrópufjölskyldu. En niður-
staða okkar er sú að við þurfum að færa
of miklar fórnir til þess að ganga í nán-
ara samstarf við Evrópusambandið og
við sjáum ekki ávinninginn af því. Það
eru engin trúarbrögð, þetta hefur alltaf
verið hreint hagsmunamat. Þess vegna
höfum við reglulega endurmetið stöðuna
en komist að sömu niðurstöðu. Ég á ekki
von á stefnubreytingu frá Sjálfstæðis-
flokknum í Evrópusambandsmálum en
örlög mögulegs aðildarsamnings tel ég
að ráðist líklega annars vegar af því
hvernig hann uppfyllir þær gríðarlegu
væntingar sem byggðar hafa verið upp
til hans og hins vegar af efnahagsástand-
inu á þeim tíma. Þjóðin mun ekki greiða
atkvæði gegn hagsmunum sínum.“
Óskiljanleg þrjóska
Bjarni segir að ólíkt öðrum þjóðum sem
hafi farið í aðildarviðræður með það að
markmiði að fá fresti til aðlögunar að
reglum ESB geri margir Íslendingar
sér miklar vonir um að aðildarsamning-
ur feli í sér ávinning fyrir Íslendinga
og varanlegar undanþágur frá ósveigj-
anlegum meginreglum sambands-
ins. Þetta séu óraunhæfar væntingar.
Hann er jafnframt mjög gagnrýninn á
það hvernig ESB hefur haldið á málum
gagnvart aðildarríkjum samningsins
um Evrópska efnahagssvæðið.
„Mér finnst það óskiljanleg þrjóska
og þvergirðingsháttur af hálfu ESB að
opna ekki fyrir viðræður við EES-ríkin
um möguleikann á að ganga inn í mynt-
bandalagið. Mér finnst viðhorf ESB til
samstarfsins um EES eins og það birt-
ist í þessu máli jafngilda árás á samn-
inginn um EES. Það sama má segja um
viðhorf þess vegna Icesave. Mér finnst
þetta bera með sér að Evrópusambands-
ríkin vilji helst af öllu stúta samningn-
um um Evrópska efnahagssvæðið. Þau
vilja einsleitni, þau vilja engar undan-
þágur og frávik. Þetta er bara pólitík.
Sameiginlega myntin er til að styðja
við frjálst flæði fjármagns og banka-
starfsemi.“
Ekki látið reyna á aðild
að myntsamstarfi
Bjarni samsinnir því að vissulega hafi
það lengi legið fyrir að EES-samning-
urinn hafi ekki fengið að þróast í takt
við breytingar innan ESB.
Samt segist hann telja að aldrei hafi
verið látið reyna á spurninguna um
aðild EES-ríkjanna að myntsamstarfi
og myntbandalagi ESB-ríkja. „Ég veit
ekki til þess að því hafi nokkurn tímann
verið hreyft við áhrifavalda innan ESB
á pólitískum vettvangi. Ég hef heyrt
svör embættismannanna en svona mál
verða ekki leyst í samtölum við slíka
aðila. Þau þróast á hinum pólitíska vett-
vangi þar sem menn vinna sjónarmið-
um sínum stuðning.“
En ef það verður látið á þetta reyna
með fullnægjandi hætti, að þínu mati,
og ESB breytir ekki afstöðu sinni, hvaða
áhrif hefur það á þitt hagsmunamat?
„Það er ekki tímabært að úttala sig
um það en við hljótum sem þjóð að vilja
hámarka möguleika okkar og valkosti
hverju sinni.“
Bjarni segir að nú eftir efnahags-
hrunið sé krónan bjargvættur íslensks
efnahagslífs, þótt hann geri sér grein
fyrir því að hrun krónunnar eigi sér
ljóta skuggahlið. Vegna krónunnar hafi
orðið algjör viðsnúningur í vöruskipta-
jöfnuði. Vegna krónunnar sé atvinnu-
stigið ekki verra en raun ber vitni og
efnahagssamdrátturinn geti orðið við-
ráðanlegur. Í framtíðinni þurfum við að
skoða samstarfsmöguleika í gjaldmið-
ilsmálum en fyrst verði að ná tökum
á ríkisfjármálum og þeim gríðarlegu
erlendu skuldaböggum, sem íslenska
ríkið hafi bundið sér. „Við eigum enga
valkosti í gjaldmiðilsmálum ef okkur
mistekst í hagstjórninni. Það er aug-
ljóst. Þjóð sem er með halla á ríkis-
rekstrinum og of miklar erlendar skuld-
ir kemst ekki út úr þeirri kreppu með
því að skipta um mynt. Það þarf að
halda þannig á okkar hagsmunum að
við getum skapað okkur stöðu til þess
að eiga valkosti.“
Það er frá-
leitt fyrir
Íslendinga
að tala
þannig um
Evrópu-
sambandið
að það sé
einhver
andstæð-
ingur okk-
ar, það er
það ekki,
það er einn
helsti sam-
starfsaðili
okkar.