Menntamál - 01.12.1936, Blaðsíða 19

MENNTAMÁL
177
iiií»s er nú hefir veriö lýst, sem er nokkuð algengur hjá
fullorðnura, en einkennir alveg sérstaklega börnin, hefir
verið nefndur syncretism á Evrópumálum, en íslenzkan
á enn ekki orð yfir það. Hann er, eins og þegar er tekið
fram, fólginn í því að skynja, taka eftir, hugsa og skilja
í heildarmyndum án þess að sundurliða, eða greina i ein-
staka parta.
Það er augljóst, að lögmál þetla liefir geisimikla þýð-
ingu fyrir allt uppeldi og kennslu, og ekki sízt fyrir lestr-
arkennsluna. Það virðist, meðal annars, gefa ákveðnar
bendingar um, að börnum sé stórum auðveldara
og eðlilegra að byrja á setningum og orðum en stöfum
og atkvæðum. Fleiri rölc liníga einnig í þá átt, að þessi
aðferð sé sú eðlilegasta og lieppilegasta. Ilvernig fer t.
d. móðirin að kenna barni sínu að tala? Byrjar hún á því
að ávarpa það með sundurlausum stöfum, atkvæðum eða
samliengislausum orðum. Nei, vissulega ekki. Hún talar
við það eðlilegt mál, þar sem einhver hugmynd er sífellt
á bak við. Og barnið lærir smátt og smátt að skilja og
tala.
Munurinn er að vísu sá, að þegar barnið lærir að tala,
lærir jiað að miklu leyti með því að beita heyrninni, en
eigi jiað að byrja lestrarnámið á setningum og orðum
hlýtur jiað vitanlega að beila sjóninni jiví sem næst ein-
göngu. En nú hefir jiað einmitt komið í ljós við nákvæm-
ar athuganir ýmsra sálfræðinga, svo sem Preyers, Tiede-
mans o. fl., að sjónskynjun ungra liarna er mun nákvæm-
ari og jiroskaðri en heyrnarskynjunin.
XVI.
Lestrarkennsluaðferð sú, sem um er að ræða, hefir
stundum verið nefnd setninga- eða orða-aðferð. Decroly
kallar hana hugmyndasjónaðferð. Hún er nú í rauninni
langt frá jiví að vera ný. I lok 18. aldar er t. d. maður
uppi, að nafni Olivier, scm kenndi börnum lestur eftir
12