Menntamál - 01.12.1936, Qupperneq 69

MENNTAMÁL
227
að’ nafni Örn Sverrisson. Sagan lýsir bernsku og æskuárum hans.
Mestur hluti hennar gerist i sjóþorpi austanfjalls. Nokkur hluti
í Vestmannaeyjuni og lokaþátturinn uppi í sveit, i Grashaga, þar
sem fyrri sagan hófst. Þar sem drengurinn, Örn Sverrirsson, fædd-
ist. Fæðing þessa drengs er og einnig orsök beggja þessara sagna
og markar atburðunum rás. Lýsingin á þessari aðalpersónu sög-
unnar er viðast mjög góð og sumstaðar með ágætum. Skilningur
höfundarins á sálarlífi drengsins og áhrifmn þeim, er móta skap-
gerð hans, er mjög næmur. Það er þó engan veginn svo, að
Erni Sverrirssyni einum séu gerð þannig skil i sögunni. Höfund-
urinn hefir nefnilega, með þessu verki sinu, skapað fjölda af
persónum og tekizt það þannig, að lesandinn þekkir þær eftir
leslurinn. Þá er vel. Þó verður að gera þar undantekningu. Stúlk-
an, sem Örn kynnist á leið til Vestmannaeyja, er óeðlileg. Kafl-
inn um kynningu þeirra raunar óþarfur með öllu, þar sem hann
virðist engan sérstakan tilgang hafa. Þá er og Gestur í Gras-
haga með öllu óskiljanleg persóna. Hann og allt hans málæði
er ósatt og fer illa i jafn raunhæfri sögu og „Ilmur daganna“
annars er. En sleppum því. Það, sem í stuttu máli má segja um
„Ilm daganna", er það, að sagan er i flestu framför frá „Bræðr-
unum í Grashaga“. Með því er talsvert sagt. Þar er yfirleitt
betur gengið frá persónunum og stillinn er mun sjálfstæðari. Höf-
undurinn er þó ekki algjörlega laus við áhrifin frá Laxness, en
hefir nú eignast og náð valdi á sinum eigin frásagnarhætti. Iíinn
eiginlegi stíll lians er víðast viðfeldinn og skemmtilegur, þó að
stundum virðist manni hann tilgerðarlegur um of. Eftirtekt höf-
undarins er mikil og samlíkingar hans lieilsteyptar, eins og t. d.
þessi: „Hugsunin smang eins og hnífur inn í eðli hans og út
um sárið rann tilgangur og gildi lífsins eins og blóð.“ Annars
er þessi setning ekkert sérstök, svo að segja á hverri blaðsiðu
bókarinnar má finna bæði vel og skáldlega að orði komizt. Guð-
mundur Daníelsson er nefnilega mikið skáld og býr yfir óvenju-
legum persónulegum krafti. Þessvegna má mikils af honum vænta.
Eg heifi i þessum línum ekki ætlað mér að rekja hér efni þess-
ara sagna eða leiða hugann að því, hvaða markmið höfundur
þeirra hefir sett sér með þeim. Hvaða lífsskoðanir eða boðskap
þær flytja. Á það er heldur ekki gott að leggja dóm, þar sem
auðséð er, að sögu Arnar Sverrirssonar er ekki lokið með „Ilmi
daganna“. Niðurlag hlýtur að koma síðar. Eg vil aðeins, að þessi
orð mín megi flytja höfundi sagnanna þakkir fyrir það mikla
starf, sem hann með þeim hefir af hendi leyst í hjáverkum frá
farkennslu norður i landi og vegavinnu austur í sveitum. Eg
15*