Æskan - 01.10.1974, Blaðsíða 36

SPURNINGAR
OG SVÖR
Jón í Keflavik spyr: Hvernig hljóðar
námsskrá gagnfræSaskólanna í sjóvinnu?
Svar:
1. 6 gerðir hnúta, þ. e. réttur hnútur,
hestahnútur (skutulsbragð), pelastikk,
fiskimannahnútur, netahpútur, poka-
hnútur.
2. Tógsplæs, þ. e. augasplæs, þýskur
hnútur, stuttsplæs, línusplæs, lang-
splæs, Rokkefellersplæs (þ. e. lang-
splæs á auga).
3. Netahnýting. Riðið er netstykki sem
er 35 upptökur X 16 síður.
4. Netabæting í sléttu neti. Þetta er sú
námsgrein sem mestan tíma tekur,
þegar nemandi getur bætt ákveðið gat
á ákveðnum tíma er farið í kanthnýt-
ingu, þ. e. leggkant og höfuðlínukant,
og þeir síðan skornir í sundur og bættir
á ákveðnum tíma eins og slétta netið.
5. Áttaviti. Þeir nemendur sem ætla að
læra undir 30 tonna próf ! siglinga-
fræði, verða að kunna vel á kompás,
þ. e. að vita hvað öll strik heita, svo og
að geta breytt strikum í gráður og
gráðum í strik.
6. Vírasplæs. 1. Augasplæs. 2. Stuttsplæs.
3. Rokkefellersplæs.
7. Hjálp i viðlögum.
8. Uppsetning á fisklínu. Þessari grein má
jafnvel stinga inn áður. Það fer eftir,
hvenær hún hentar fyrir viðkomandi
aðila, þ. e. útgerðarmenn og kennara.
9. Netafelling. Þorskanet eða grásleppu-
net. Þessu má einnig stinga inn fyrr.
10. Kennsla fyrir 30 tonna próf í siglinga-
fræði, kennt er eftir Bréfaskólabréfum
SÍS og ASÍ. Bréf þessi hafa fengist
keypt á framleiðsluverði hjá Bréfa-
skólanum fyrir gagnfræðaskólakennslu.
11. Fiskaðgerð og önnur meðferð á fiski.
Kennsla þessi hefur farið fram í frysti-
húsum eða hjá Ferskfiskmatinu. Einn-
ig væri hægt að sýna myndir þessu við-
komandi.
mér sælgæti að auki, svo að sennilega hefur hann haft gam-
an af.
Á Patreksfirði lágu oft útlendar skútur — venjulega
franskar, en Fransmenn áttu töluverð viðskipti við Vest-
firðinga. Þeir keyptu vettlinga og annað prjónles, en fengu
í staðinn pompólabrauð og fleiri varning. Okkur krökkun-
um þótti skemmtilegt að hlusta á þessa útlendinga ræða sam-
an, þótt ekki skildum við orð af því sem sagt var. Flestir
voru þeir lágvaxnir, dökkhærðir og dökkeygir, en ég minnist
þess, að ég var einu sinni sem oftar að vappa í kringum
Fransmennina og þá tók ég sérstaklega eftir einum þeirra,
sem skar sig úr hópnum. Hann var hávaxinn, ljóshærður og
bláeygur og því ólíkur þeim hinum. Hann vatt sér að mér
og talaði íslensku og spurði mig frétta af einum og öðrum.
Ef einhver fullorðinn nálgaðist gat hann ekkert talað nema
frönsku og skildi ekki íslensku, en breytti svo um, þegar við
vorum einir. Ég held, að þetta hljóti að hafa verið íslend-
ingur, en ekki veit ég hvers vegna hann vildi leynast og ekki
veit ég til þess, að neinn hafi þekkt hann vestra. Erlendu tog-
ararnir toguðu rétt inn við fjarðarmynnin og jafnvel allt
að landsteinum, enda var landhelgisgæsla Dana nauða-
ómerkileg. Togarasjómenn gáfu oft strákum, sem voru að
dorga, fisk, og sumir fullorðnir menn beinlínis „gerðu út
á togara“ með því að verzla við togarasjómennina. Þeir
fengu fisk, en seldu brennivín og vindla.
Systkini mín fóru að heiman, þegar þau höfðu þroska til
að vinna fyrir sér og það var venjulega strax upp úr ferm-
ingunni. Sífellt bættist í hópinn á Brekkuvelli og nógar
voru hendurnar að vinna og munnarnir að fæða. Við bræð-
urnir fórum flestir til sjós jafnóðum og við stálpuðumst
enda þótt við ættum lengur heima í foreldrahúsum og vær-
um þar viðloðandi á hverju ári.
Ég var á fimmtánda ári, þegar ég fékk að fara til sjós, en
þar áður hafði ég verið við fjárgæslu. Ég hef verið til sjós
í 59 ár frá upphafi til þess er hætt var alveg. Það er misjafnt,
hvernig sjómennirnir okkar endast. Sumir verða aflóga hro
um sextugt, en ekkert virðist bíta á aðra. Þetta var svo sem
allt í stakasta lagi, því að ég er einn af þeim fáu, sem aldrei
hafa fundið til sjóveiki. Ég byrjaði á seglskipi og þótti fisk-
inn vel í meðallági. Ekkert afburðafiskinn, en með þeim
hærri. Aðbúnaðurinn á þessum skútum var þannig, að nu
fengist enginn til að vera á þeim. Vaktirnar voru langar og
strangar og svefnpláss svo lítið, að tveir voru um eina koju,
enda alltaf annar á vakt. Við vorum ekki ráðnir upp á kaup
heldur hálfan drátt. Útgerðin eða skipið fékk hinn helm-
inginn. Hver vakt gerði að sínum afla og hver fiskur var
ætíð markaður. Haus, lifur og öllu innvolsi fiskanna var
venjulega varpað fyrir borð, nema hvað einstaka maður skar
sér kinnar og átti þær þá. Saltaðar kinnar þóttu hinn besti
34