Æskan - 01.01.1975, Page 9

Þannig var Staniey sýndur í bresku blaSi 1887. Miskunnarlaus landkönnuSur, reiSubú-
inn aS berjast til aS komast í gegnum Afríku.
sem landkönnuður. Frá 1879—84
,,skapaði“ hann fríríkið Kongó, lét
■eggja vegi, hleypti gufuskipum af
stokkunum og byggði brýr. Menn
hans kölluðu hann fullir aðdáunar
„Buta-Matari“ — Steinbrjótinn.
Síðasta afrek Stanleys var leið-
angur frá ósi Kongófljóts til að'
bjarga hinum þýska ríkisstjóra
Egyptalands, Emin Pasha, sem þá
var í höndum uppreisnarmanna.
Ferðin var hrein martröð og aflaði
honum margra óvina. Hvítu leiðang-
ursmennirnir hötuðu hann og fyrir-
!itu, hann húðstrýkti svertingjana
til að þeir héldu áfram, og hár hans
varð hvítt, því þessi gífurlega
áreynsla tók jafnvel á hina miklu
krafta hans. Og þegar hann loks
fann Emin, virtist ríkisstjórinn lít-
■ nn áhuga hafa á björgun! Stanley
sneri aftur með aðeins helming
manna sinna. En hefði annar for-
>ngi komið með nokkurn aftur? Það
er vafasamt, og raddir hinna mörgu
gagnrýnenda Stanleys drukknuðu
í fagnaðarlátum.
Stanley sleppti bandarískum rík-
isborgararétti sínum og var síðan
aðlaður af Bretum. Hann kvæntist,
varð hamingjusamur í hjónabandi
og ættleiddi son. Þótt hann væri
fullur yfirlætis, allt of tilfinninga-
næmur, harðlyndur og án allrar
kímnigáfu, var hann fyrst og fremst
framagjarn blaðamaður og fyrsta
flokks landkönnuður. Hann fór vel
með þá Afríkumenn, sem þoldu
járnaga hans, og hann á meiri hlut
í kortum af Mið-Afríku en nokkur
annar, þótt mörg ríkjanna hafi nú
hlotið sjálfstæði.
Það er bæði auðvelt og réttmætt
að gagnrýna hann, ekki síst hvað
oft hann beitti dauðarefsingu, en
gagnrýnendur hans, sem sitja í
þægilegum stólum sínum, verða
ekki að mæta sömu vandamálum
og hann. Það, og svo hið erfiða upp-
eldi sem hann hlaut, má ekki gleym-
ast þegar Stanley er dæmdur. Á
allan mælikvarða er hann einn
hinna eftirtektarverðustu og þrótt-
mestu ævintýramanna allra tíma.
•I
Enginn frýr manninum vits, og mörg
afrek hans á þessari miklu tækniöld
eru aðdáanleg. En hvað líkamsþrótt
snertir er maðurinn veikbyggð vera,
miðað við ýmis þróttmikil dýr.
Aflmælir hefur sýnt, að kvenapi af
simpansategund hefur 5 sinnum meira
afl í handlegg en aflraunamaður!
Górilluapi getur með hnefahöggi mol-
að höfuðkúpu á manni jafnauðveldlega
og við brjótum eggjaskurn. Hann getur
snúið upp á þykkustu hjólbarða á bdum,
svo að þeir myndi töluna 8, og brotið
sterkan vagn með handafli.
Furðulegrj^er þó orka skordýranna.
Býfluga getur fyrirhafnarlítið dregið á
eftir sér 100-faldan þunga sinn, flóin
200-faldan, og enn eitt skordýr, sem ég
kann ekki íslenskt nafn á, en heitir á
frönsku perce-oreille, getur dregið eftir
sér 500-faldan þunga sinn!
En mennirnir hafa með margvíslegum
uppfinningum bætt sér upp veikleika
líkama síns. Við lifum á öld, sem gerir
meiri kröfur til kunnáttu, vits og mennt-
unar en frábærra líkamskrafta, enda þótt
sist megi vanmeta þá.
Pétur litli hafði dottið á götu og snú-
ist í ökklalið. Læknirinn kom, athugaði
fótinn og sagði, að drengurinn þyrfti
að fá nudd í vikutíma. Svo tók hann til
að nudda, og það var mjög sárt. En
svo fór læknirinn í sumarfrí og fékk
annan lækni fyrir sig. Hann nuddaði
jafnfast og hinn, en nú kvartaði Pétur
litli ekki. Þannig leið vikan, og Pétur
litli var orðinn albata. Þá fór móðir
hans að hrósa honum fyrir það, hvað
hann hafði borið sig karlmannlega og
spurði, hvort það hefði ekki verið sárt.
— Ekki vitund, sagði Pétur, — því
að ég var ekki svo vitiaus að rétta hon-
um veika fótinn.
7