Æskan - 01.01.1975, Side 27

veru, verða að hafa vídd í fjórar stefnur: lengd,
breidd, þykkt og varanleika. En af sérstökum ástæð-
um, sem ég kem að rétt strax, hættir okkur til að
gleyma þessu. Það eru til fjórar víddir, þrjár, sem
við kennum við fleti í rúminu, og sú fjórða —
tíminn. En okkur hættir við að gera greinarmun á
þremur þeim fyrstu og hinni síðast töldu af því,
að svo vill nú til, að meðvitund okkar lokast eftir
henni, alltaf í sömu átt frá vöggu til grafar.“
Ungur maður einn sat við borðið og reyndi í
ósköpum að kveikja í vindli yfir lampanum. „Þetta,“
sagði hann, „er .. . alveg augljóst."
„Það er einkennilegt, hvað menn veita þessu litla
eftirtekt," sagði tímaferðalangurinn og var eins og
brygði fyrir brosi á andlitinu. „Þetta er fjórða vídd-
in, sem svo oft er talað um, en það er eins og menn
viti ekki af því. Hún er ekkert annað en tíminn frá
vissu sjónarmiði. Tíminn er ekki frábrugðinn hinum
víddunum í neinu öðru en þessu, að meðvitund okk-
ar þokast áfram eftir honum. En því er nú verr, að
tíminn stendur öfugt í flestum. Þið hafið náttúr-
lega heyrt, hvað þeir segja um fjórðu víddina?"
„Ekki ég,“ sagði herforingi úr nýlendunum.
„Það er þetta: Stærðfræðingarnir tala um þrjár
víddir rúmsins, sem kalla má lengd, breidd og þykkt,
og þessu má lýsa með því að taka tillit til þriggja
flata, þar sem hver um sig myndar rétt horn við
hina. En svo hafa aðrir, sem hugsa heimspekilegar,
spurt, hvers vegna víddirnar eigi endilega að vera
þrjár. Hví má ekki hugsa sér fjórðu víddina, sem
myndi rétt horn við hinar þrjár? Og þeir hafa meira
að segja reynt að búa til nýja „fjórvíða" stærðfræði.
Prófessor Simon Newcomb var einmitt núna fyrir
mánaðartíma að sýna tilraunir í þessa átt í stærð-
fræðifélaginu í New York. Þið þekkið það, að það
er hægt að mynda þrívíða mynd á fleti, sem hefur
eina vídd, og menn ætla að það megi með myndum,
sem hafa þrjár víddir, láta koma fram eina, sem
hefur fjórar víddir, aðeins ef hægt væri að fá í það
fjarvíddina. Skiljið þið það ekki?“
„Jú, eiginlega,“ sagði herforinginn. Hann hnykl-
aði brýnnar og féll í þanka, og varirnar kvikuðu
eins og hann væri að muldra töfraorð. „Jú, nú held
ég að ég sjái það,“ sagði hann eftir dálitla stund,
og andlit hans ljómaði snöggvast.
„Ég hef, skal ég segja ykkur, fengist talsvert við
þessi efni nú um tíma. Sumt, sem ég hef fundið, er
skrítið. Hér er t. d. mynd af manni átta ára að aldri
og önnur fimmtán, enn ein tuttugu og þriggja ára
og svo framvegis. Þessar myndir eru auðsjáanlega
vélin
25