Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1927, Blaðsíða 7

IÐUNN
Lífsviðhorf guðspehinnar.
261
sem sýnist vera uppspretta allra sýnilegra hluta, í tvö
aðalöfl. Annað er æxlunarhvöt, sem neyðir einstakling-
inn til að leita kynferðisfýsn sinni fullnægju með ýms-
um hætti, en hitt knýr hann til að verja sig gegn um-
hverfinu, sem oft vill verða honum ofurefli.
I heimspeki Hindúa og Búddhatrúarmanna eru þessi
tvö öfl vel þekt. Þau kallast Káma og Artha. Aflið, sem
nefnist Háma eða ástríða, rekur manninn til að leita
einnar fullnægjunnar eftir aðra. Vér þroskumst smátt og
smátt frá hinum grófu æxlunarhvötum dýranna, og hin
sama hvöt kemur þá fram í hreinni og göfugri mynd.
A meðan ófullnægð ástríða býr í oss, er háð barátta
hið innra og oss líður illa, af því vér höfum ekki getað
fengið fullnægju. Vér eigum jafnan í þessari innri bar-
áttu, hvort heldur hin óuppfylta þrá stendur í beinu sam-
bandi við æxlunarhvötina, eða hún er af eitthvað göfugri
toga spunnin. A meðan ástríðurnar og lífsþorstinn búa
í oss, hlýtur líf vort að verða ófarsælt.
Síðarnefnda aflið, Artha, gerir vart við sig í hvöt
vorri til að verja oss og drotna yfir öðrum. Orðið Artha
þýðir hlutur og þar af leiðandi eignir. Það eru eignir
eða auðæfi, sem aðallega gera oss unt að drotna yfir
öðrum. Auður er afl. Sökum hans eignumst vér heiður
og titla. Sá, sem er auðugur, á ekki erftt með að Iáta
aðra hlýða sér.
Heimspekingar Hindúa hafa fyrir löngu fundið þriðja
þáttinn í libído, sem sálargrenslan Vesturlanda hefir enn
ekki komið auga á. Hann er nefndur Moksha, eða þrá
eftir lausn. Þessi þrá eftir lausn vaknar ekki fyr en
maðurinn hefir sigrast á hinum tveim áðurnefndu öflum:
þörfinni að fullnægja girndum líkamans og drotnunar-
girninni. Sá maður, sem hefir þjónað girndum sínum
og uppskorið kvöl, hefir staðið á tindi metorða, en þó