Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1927, Blaðsíða 74

328
Biblía stjórnmálamanna.
idunn
dóms og stjórnhygginda. Fullur aðdáunar tók hann nú
að grafast eftir fyrri afrekum hetjunnar. Tálbrögð hans
og eiðrof, morð og hermdarverk — alt gróf Machiavelli
upp og skýrði sínum skilningi; hann fann í því öllu
stórum meiri djúpkænsku og slægvizku en efni voru til.
Fortíð hetjunnar blasti við honum sveipuð dýrðarljóma.
Og nú sneri hann sér að framtíðinni og sá í anda
Cæsar hinnar ungu aldar, frelsara og höfðingja gervallr-
ar Italíu.
Hamingjan fylgdi þó ekki höfðingjanum. Eftir andlát
páfans, föður hans, árið 1503, tók vegur Cesare’s að
lækka. Dugur og hyggindi virtust horfin honum, hvort
sem það nú stafaði af sjúkdómi þeim, er hann þjáðist
af — »franska sýkin« gekk eins og Iandfarsótt yfir
Evrópu um þessar mundir — eða orsakirnar voru aðrar.
Það varð enginn Cæsar úr honum. Hann varð ekki
gamall en lifði þó nógu lengi til þess að missa völd
sín og mannaforráð.
Engu betur gekk með metorðadrauma Machiavelli’s
sjálfs heima í Florens. Flokkur sá, er hann fylgdi, varð
undir. Medicea-ættin brauzt aftur til valda. Machiavelli
var sviftur stöðu sinni og lagður á píslarbekk. Að lok-
um var hann þó náðaður með því skilorði, að hann
skyldi útlægur frá ættborg sinni. Svo bjó hann síðari
hluta æfinnar á lítilli jörð, sem hann átti utan við borg-
ina og dreif fátt á daga hans. Smáfórnum þeim á ölturu
Bakkusar og Venusar, sem hann leitaði hugsvölunar í
— á þeim er varla orð gerandi. Fyrst og fremst las
hann, hugsaði og lærði. Machiavelli var djúphyggjumað-
ur. Opinber starfsemi hans hafði fært honum marghátt-
aða þekkingu og reynslu. Nú vildi hann vinna úr þessum
efnivið, raða niður, tengja saman, hlaða sér skjólgarð
traustrar lífsskoðunar. Fram á fertugsaldur hafði hann