Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1934, Blaðsíða 138

132
Bækur.
IÐUNN
afsanna tilveru hinna hugsuðu rita: Gunnarssögu og Njáls-
sögu eldri. Þótt þetta sé þannig nokkuð neikvæður kafli,
þá eru þó í honum merkilegar athuganir og lýsingar á
byggingu sögunnar, mannlýsingum o. fl.
En í tveim síðustu þáttum ritsins ræðir Einar svo aldur
Njálu og heimkynni. Færir hann mikil og að því er virðist
■óyggjandi rök fyrir því, að sagan muni vera frá því um
1300 og skrifuð í Skaftafellssýslu.
Margt mætti eflaust finna, ef vel væri leitað, sem tví-
mælis ]>ætti geta orkað i bók þessari. Við doktorsprófið
var einhver veigamesta aðfinslan (Á. P.) út .af því, að höf.
hefði ekki rannsakað samband Kristnisögu og Kristniþáttar
Njálu til neinna muna. Á það var og bent, að margar af
líkingum þeim, er höf. þóttist finna með Islendingasögum
og Njálu, væru veigalítil sönnunargögn um áhrif. Því
svaraði höf. réttilega svo, að margt smátt gerir eitt stórt.
En auk þess er auðséð, að höf. á margt ósagt um Njálu,
sem hann geymir síðara bindi. Má þar til nefna fyrst og
fremst samfelda rannsókn á byggingu sögunnar og listar-
aðferðum höfundarins, og þá tilraunir til að ákveða, hver
höfundurinn var (einhver Svínfellinga?) og lýsing á honum
eftir þvi, sem ráða mætti af verki hans.
Höf. drepur víst einhvers staðar á ógagn það, er vi&-
aukakenningin og arfsagnarkenningin hefir gert bókmenta-
sögunni, með því að áhangendur hennar hafa lokað augun-
um fyrir samtíð sagnanna i þeirri mynd, sem þær eru, til
þess að einblína á hina meira eða minna dularfullu arf-
sögn og hin ágætu rit, sem áttu að hafa glatast.
Einar hefir í þessari ritgerð stigið stórt spoj" í áttina til
leiðréttingar á þessum galla. Vera má, að sjónarmið hans
eigi ekki jafn-vel við allar Islendingasögur. Engu að síður
verður það bráðnauðsynlegt við athugun þeirra allra; og
«r mikils um vert, að hann hefir þannig brotið leiðina til
nýrra athugana á sögunum. Ekki sízt nú, þegar ný útgáfa
stendur fyrir dyrum.
En ef það reyndist rétt um fleiri Islendingasögur — og
um fleiri fornrit Islendinga —, að þau væru bundnari við
sinn tíma en menn hafa alment álitið (sökum trúar sinnar
á eldri rit sem heimildir og enn eldri sterka arfsögn), þá
er ekki við það að dyljast, að skoðanir manna í ýmsum