Eimreiðin - 01.04.1923, Blaðsíða 32

160
NORSK ÞJÓÐERNISBARÁTTA
eimreiðiN
landsmáli í síðustu tíð má nefna Peer Sivle, Anders Hovden,
Lars Eskeland o. fl. Enn þá hefir þó andstöðuflokkurinn
fleiri bestu rithöfundana. — I málvísindum hafa þeir Hans
Ross, Alf Torp og Marius Hægstad haldið áfram starfi Aasens.
Á síðari árum hefir málstríðið oftast farið hljóðlátlegar fram
■en í byrjun, þegar norsku málstefnurnar voru fyrst að ly^3
gunnfánanum. Það hefir mest verið smáskærur um einstakar
kirkjur og skóla, og þótt það hafi líka stundum verið háð
fyrir alþjóð, hefir varla verið sem fyr, að flokkarnir hafi boðið
út öllu einvalaliði sínu. Svo má heita, að á seinni árum hafi
sóknin verið nær því alt af af hendi landsmálsmanna. Þó hóf
hinn flokkurinn gagnsókn allharða haustið 1908, og tókst þa
eð hnekkja nokkuð íramsókn landsmálsins í bráð. Björnstjerne
Björnson fór þá herferðir um landið gegn landsmálinu og
gekk berserksgang eins og ætíð, er honum var mikið í hug-
»Eg og Ibsen«, sagði hann við landsmálsmenn, »höfum gefið
ykkur bókmentir á þessu máli (þ. e. ríkismálinu), og þið skuluð
sannarlega fá að kenna á því«. Á því er heldur enginn efi.
að nú standa framsókn landsmálsins mest í vegi bókmentir
þær, er þjóðin hefir eignast á dönsku og ríkismáli, því það er
meiri hluti bestu bókmentanna. — Til þess að hverfa alveg
til síns þjóðlega máls, verður þjóðin að ganga á snið
glæsilegasta þátt þroskasögu sinnar.
Hingaðtil hefir aðallega verið litið á þjóðernisbaráttuna norsku,
sem stríð við andstæða stefnu, og einkum upptök og fram-
sókn landsmálsins gegn dönskunni og ríkismálinu. En að síð-
ustu skal lauslega sýnt, að innan þessara andstæðu stefna hafa
líka barist ólík öfL Því hefir hvorug stefnan haldist óbreytt,
heldur hafa þær dregist eigi alllítið hvor að annari.
Ef til vill er sú breytingin mest, að danskan í Noregi er
orðin að norsku ríkismáli, sem nú má skoða sem norskt
borgamál, en eigi dönsku. Þessi breyting hefir orðið smátt og
smátt, og er baráttan við landsmálið vafalaust mjög orsök til
þess. Sú stefna, er hófst í málstríðinu með Ivar Aasen, uar
svo róttæk, mál hans var fjarlægara því máli, er málstríðs-
menn á undan honum vildu hefja, en það mál dönskunni-