Eimreiðin - 01.04.1930, Page 18

114
BOÐBERAR ÓDAUÐL.-KENN.
EIMREIÐIN
auðnast að gera þetta svo ljóst og skilmerkilega í þessum
fáu orðum, að þeim, sem alls ekkert hafa kynt sér efnið,
finnist nokkuð á því að græða. En allan vilja hef ég á því,
að þeim verði ofurlítið ljósara en áður, í hverja átt hugleið-
ingar heimspekinganna um þetta efni hafa Iotið.
Eg sleppi algerlega djúphyggjumönnum löngu liðinna tíma,.
eins og þeim Plató og Aristóteles, hinum miklu spekingum
grísku fornaldarinnar, sem fluttu ákveðnar kenningar um þetta
mál. Eg held mér eingöngu við röksemdir og ályktanir þeirra
manna, sem vér getum sagt, að lifað hafi á vorum tímum, þó
að nokkuð mörg ár séu síðan er sumir þeirra önduðust.
Ein rökin, sem fram eru færð af þeim heimspekingum, sem
hallast að ódauðleikatrúnni, og þá sérstaklega af þýzka heim-
spekingnum Kant (1724—1804), eru siðferðilegs eðlis. Heilag-
leikinn — og við hann skilur Kant algert samræmi viljans við
siðferðislögmálið — þarf að halda á endalausri framþróun. Og
þessi endalausa framþróun er ekki möguleg, nema menn
hugsi sér, að sama skynsemi gædda veran haldi endalaust
áfram tilveru sinni og persónuleik. Aðrir leggja áherzluna á
þau áhrif, sem sannfæringin um annað líf hljóti að hafa á
breytni vora hér. Velfarnan vor í öðru lífi fari að líkindum
eftir henni.
Enn eru aðrir, sem leggja aðaláherzluna á þrá mannkyns-
ins eftir ódauðleik. I þeirra augum er hún bending um það,
að skaparinn hafi fyrirhugað mönnunum óendanlega tilveru.
Þeir halda því fram viðvíkjandi trúnni á guðdóminn, að ef
þráin eftir honum og meðvitund um samband milli manns-
sálarinnar og ósýnilegs og óefniskends heims, sem vaknað
hafi þegar á morgni tímanna og enn haldist, sé ekki annað
en blekking, þá sé þetla alveg einstætt í sögu sköpunarinnar.
Bersýnilegt er, að ef þessi röksemd á við um guðstrúna, þá á
hún nákvæmlega eins við um trúna á framhaldslífið.
Eg ætla þá að víkja um stund að mótmælunum gegn trúnni
á framhaldslífið, og hverju þeim mótmælum hefur verið svarað.
Þeim hefur sérstaklega verið haldið uppi frá sjónarmiði efnis-
hyggjunnar, natúralismans, bölsýninnar og algyðistrúarinnar.
Efnishyggjan heldur því fram, að lifið sé algerlega komið
undir hinum jarðnesku líffærum, að hugsunin sé eingöngu