Eimreiðin


Eimreiðin - 01.10.1937, Side 108

Eimreiðin - 01.10.1937, Side 108
452 RADDIR eimreiðin bæjaverkfrœðing af ferðamannaskipi hitti ég hér lafmóðan eftir göngu um bæinn Jiveran og endilangan. Lét hann allvel yfir sumu, sem hann sá, en heild bæjarins fanst honum þó vera fremur sóðalegt sambland af gömlu og nýju, og oflítið sæist af fyrirætlunum um að ryðja og hreinsa til, bar sein óhentug hagnýting á plássinu sýndi l>ó ljóslega, að ekki hefði ]>urft að spara peninga. — Lengra er siðan ég hitti hér ]>ýzkan lög- fræðing og fjármálamann, sem kom utan af landi. Furðaði hann sig á ]>ví liversu geysistór böfuðstóll hlyti að standa fastur í opinberum óarð- bærum framkvæmdum og livernig svona litil l>jóð hugsaði sér að geta staðist ]>ennan kostnað. Nei, erlendir kunnáttumenn falla ekki i stafi yfir ]>vi, sem ]>eir sjá liér. Á afskektu umflotnu framfaralandi heimta ]>eir að fá að sjá einhverja sjálfstæða ]>róun, sem ekki liggi undir sífeldri truflun utan að — sjá eitthvað hreinræktað, eitthvað, sein aðrar þjóðir geti vitnað í og lært af. Forníslenzka ]>jóðlifsmyndin hefur hlotið heiðurssess í menningarsögu liðins tíma. En ]>að sem nútiminn het'ði enn meira gagn af að fá að sjá, væri hin einfalda mynd af nútiðarþróun afskektrar þjóðar, sem mætti erlendum stefnum og áhrifum með sjálfstæðri liugsun og harðsnúinni dómgreind. i>að mundi þykja fróðlegt að sjá hvernig tekist hefði að stofna hér nýtt ríki og sigla fyrir þau sker í stjórnfarinu, sem aðrar ungar og gamlar þjóðir hafa strandað á í tugatali. Alvarlegra tilrauna i þessa átt mundu menn vænta af þjóð með gamalli sögu og stjórnfarsreynslu. —- Menn mundu vilja sjá livernig lækist að liefja lxér nýtt landnám á seni fullkomnustum liagsýnigrundvelli miðað við þær breytingar, sem orðið hafa i þjóðháttum og viðskiftum, og hvernig tækist yfirleitt að baga opin- berum afskiftum af atvinnuvegunum svo, að afköstin yrðu sem mest og ágóðinn sem stærstur — og livernig þar með hepnaðist að undirbyggja hið fjárliagslega sjálfstæði, álit og lánstraust hins nýja ríkis. Hér á i hlut þjóð, sem nýlega vakti athygli um allan heim með því að halda þúsund ára minningu þjóðneðilegs stjórnfars, sem svo var kallað — þess stjórn- fars, sem allar þjóðir þrá, en gengur svo illa að eignast. Og þegar nú þessi sama þjóð var einmitt nýbúin að endurheimta sjálfstæði sitt, þá mundi þess framar öllu vera óskað, að liún sýndi hvernig henni tækist nú að framkvæma þessa langþráðu stjórnfarsliugmynd. En það er nú styzt frá að segja, að þetta hefur algerlega mishepnast. Hin gamla þjóðræðisstefna (pósitiv demokrati) snerist við í liuga þjóð- arinnar vegna vanþekkingar, og varð úr þvi sú rangþróun (negativ denio- krati), sem þó rnjög svo heppilega var skýrð sérstöku nafni og kölluð lýðrœði. Svo stórmerkilegt sem það er, þá ganga þessar tvær stefnur, þjóðræðið og lýðræðið, erlendis enn]>á undir liinu sameiginlega nafm demókrati, sem reyndar að því leyti má til sanns vegar færa, að segja ma að leiðin sé ein og liin sama. En munurinn er þó sá, að á þessari sömu braut gengur þjóðræðið áfram en lýðræðið aftur á bak. Þjóðræðið stefnir á brekkuna, en lýðræðið undan henni. Þjóðræðið er stjórnfarsleg vaxtar- stefna, en lýðræðið framlialdandi rikisupplausn. — Og svo ótrúlegt senx
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.