Eimreiðin


Eimreiðin - 01.10.1937, Page 108

Eimreiðin - 01.10.1937, Page 108
452 RADDIR eimreiðin bæjaverkfrœðing af ferðamannaskipi hitti ég hér lafmóðan eftir göngu um bæinn Jiveran og endilangan. Lét hann allvel yfir sumu, sem hann sá, en heild bæjarins fanst honum þó vera fremur sóðalegt sambland af gömlu og nýju, og oflítið sæist af fyrirætlunum um að ryðja og hreinsa til, bar sein óhentug hagnýting á plássinu sýndi l>ó ljóslega, að ekki hefði ]>urft að spara peninga. — Lengra er siðan ég hitti hér ]>ýzkan lög- fræðing og fjármálamann, sem kom utan af landi. Furðaði hann sig á ]>ví liversu geysistór böfuðstóll hlyti að standa fastur í opinberum óarð- bærum framkvæmdum og livernig svona litil l>jóð hugsaði sér að geta staðist ]>ennan kostnað. Nei, erlendir kunnáttumenn falla ekki i stafi yfir ]>vi, sem ]>eir sjá liér. Á afskektu umflotnu framfaralandi heimta ]>eir að fá að sjá einhverja sjálfstæða ]>róun, sem ekki liggi undir sífeldri truflun utan að — sjá eitthvað hreinræktað, eitthvað, sein aðrar þjóðir geti vitnað í og lært af. Forníslenzka ]>jóðlifsmyndin hefur hlotið heiðurssess í menningarsögu liðins tíma. En ]>að sem nútiminn het'ði enn meira gagn af að fá að sjá, væri hin einfalda mynd af nútiðarþróun afskektrar þjóðar, sem mætti erlendum stefnum og áhrifum með sjálfstæðri liugsun og harðsnúinni dómgreind. i>að mundi þykja fróðlegt að sjá hvernig tekist hefði að stofna hér nýtt ríki og sigla fyrir þau sker í stjórnfarinu, sem aðrar ungar og gamlar þjóðir hafa strandað á í tugatali. Alvarlegra tilrauna i þessa átt mundu menn vænta af þjóð með gamalli sögu og stjórnfarsreynslu. —- Menn mundu vilja sjá livernig lækist að liefja lxér nýtt landnám á seni fullkomnustum liagsýnigrundvelli miðað við þær breytingar, sem orðið hafa i þjóðháttum og viðskiftum, og hvernig tækist yfirleitt að baga opin- berum afskiftum af atvinnuvegunum svo, að afköstin yrðu sem mest og ágóðinn sem stærstur — og livernig þar með hepnaðist að undirbyggja hið fjárliagslega sjálfstæði, álit og lánstraust hins nýja ríkis. Hér á i hlut þjóð, sem nýlega vakti athygli um allan heim með því að halda þúsund ára minningu þjóðneðilegs stjórnfars, sem svo var kallað — þess stjórn- fars, sem allar þjóðir þrá, en gengur svo illa að eignast. Og þegar nú þessi sama þjóð var einmitt nýbúin að endurheimta sjálfstæði sitt, þá mundi þess framar öllu vera óskað, að liún sýndi hvernig henni tækist nú að framkvæma þessa langþráðu stjórnfarsliugmynd. En það er nú styzt frá að segja, að þetta hefur algerlega mishepnast. Hin gamla þjóðræðisstefna (pósitiv demokrati) snerist við í liuga þjóð- arinnar vegna vanþekkingar, og varð úr þvi sú rangþróun (negativ denio- krati), sem þó rnjög svo heppilega var skýrð sérstöku nafni og kölluð lýðrœði. Svo stórmerkilegt sem það er, þá ganga þessar tvær stefnur, þjóðræðið og lýðræðið, erlendis enn]>á undir liinu sameiginlega nafm demókrati, sem reyndar að því leyti má til sanns vegar færa, að segja ma að leiðin sé ein og liin sama. En munurinn er þó sá, að á þessari sömu braut gengur þjóðræðið áfram en lýðræðið aftur á bak. Þjóðræðið stefnir á brekkuna, en lýðræðið undan henni. Þjóðræðið er stjórnfarsleg vaxtar- stefna, en lýðræðið framlialdandi rikisupplausn. — Og svo ótrúlegt senx
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.