Eimreiðin - 01.07.1940, Blaðsíða 102

302
RITSJÁ
eimreiðin
hægt aö fóðra þetta, en höf. gerir það eldti nógu skýrt, þar er eins og
vanti framan við söguna. Yfirleitt eru tveir fyrstu kaflarnir dálítið
fjarstæðukendir, svo sem þjófnaður Ávalda og flótti: ekki nógu vel um
þetta húið til þess að lesandinn setji ekki upp vantrúarsvip. Gullsmið-
ur í Reykjavik geymir 5000 kr. undir þröskuldinum og afhendir þ®r
í andarslitrunum óviðkomandi manni, fyrst og fremst til þess að
konan lians fái þær ekki — og þessi maður flýr með þær í fjarlæga
dvaiarsveit og slær eign sinni á þær, i stað þess að skila þeim móður
hans. Ýmislegt svipað má telja, sem orkar tvímælis, en hér er það
ekki ætlunin. Aðalatriðið er, að hér hefur ungur höfundur skrifað skáld-
sögu, sem tekur langt fram þeim þrem sögum, sem áður hafa komið
út eftir hann, skáldsögu, sem er vert að kynnast og lesin mun verða
með áhuga og vaxandi eftirvæntingu eftir því sem líður að lokum
hennar og lausn þeirra viðfangsefna, sem höf. cr að glíma við.
Svo að síðustu fáein orð um stíl höfundarins. Hann er að vístj all-
þróttmiliill, en liann vantar þá fágun og töfra, sem er svo nauðsyn-
legt atriði hverjum rithöfundi. Látum svo vera, að einstök orðatiltæki
minni óþarflega mikið á lélegt talmál eða að röng greinarmerkjasetn-
ing umturni þýðingu setninga, svo sem t. d.: „Maria lagði af kynsystur
sinni til samlætis", i stað „María lagði af, kynsystur sinni til samlætis",
eða t. d. „hugsanir fóru að koma fram í verknaði, sem hún byrjaði að
iðka i kyrþey". Hvortveggja dæmin tekin af liandahófi á sömu blað-
síðunni (II, 148). Þetta danskhugsaða „byrjaði" (í stað „tók“ eða ,,hóf“)
er orðið álika algengt í ritmáli eins og t. d. upptuggan „allur almenn-
ingur“ i stað „almcnningur“, sem maður rekst á daglega í blöðunum.
En þetta og þvíumlíkt eru aðeins námsatriði, sem auðveld eru með-
ferðar. Erfiðara er að ná þeim léttleika og sveigjanleilc i stíl, sem grra
sjálfar setningarnar að sérstæðu fyrirbrigði fegurðar og yndis. Guð-
mundur Daníelsson mun ekki láta hér staðar numið í stilmeðferð fremur
en í persónulýsingum eða meðferð vandasamra söguefna. Hann hefur
með þessari bók sýnt, að hann tekur rithöfundarstarf sitt alvarlega
og að af honum má góðs vænta. Sv. S.
Hclga Þ. Smári: HLJÓÐLÁTIR HUGIR OG ELEIRI SÖGUR. Rvk. Í939-
(Bókaverzlun Guðmundar Gamalielssonar). — Þessar sjö smásögur, sem
eru eftir nýjan, áður ókunnan liöfund, virðast bera það með sér sumar,
að þær séu til orðnar á hlaupum frá öðrum störfum, svo að höfundur-
inn liafi ekki gefið sér tóm til að endurrita þær eða ganga frá þeim til
hlítar. Svo er t. d. um aðra og lengstu söguna, Stjúpbörnin. Efnið er
tekið úr islenzku sveitalífi: gamla sagan um vondu stjúpuna og iHa
meðferð hennar á stjúpbörnum sínum. Efnið er því merkilegt í sjálfu
sér. En frásagnarliátturinn er laus i sér og sumstaðar ruglingslegur
(sjá t. d. hls. 60). Þessi og fleiri smíðalýti hefði verið auðvelt að laga>
með því að beita meiri vandvirkni.
Fyrsta sagan og sú, sem bókin dregur nafn af, gerist í Kaupmanna