Uppeldi og menntun - 01.01.2002, Blaðsíða 129

KATRÍN FRIÐRIKSDÓTTIR OG SIGRÚN AÐALBJARNARDÓTTIR
Þeir sem unnið hafa með lífssögulega nálgun gera greinarmun á því með hvaða
hætti kennarar tengja einstök atvik lífssögu sinnar, annars vegar hugmyndum sínum
um skólastarf og hins vegar daglegu starfi með nemendum (Kelchtermans og Vand-
enberghe, 1993). Sumir kennarar telja eitthvað hafa haft áhrif á þá án þess að geta til-
.greint nánar með hvaða hætti en aðrir gera sér skýra grein fyrir slíkum áhrifum. Við
teljum ástæðu til að taka upp þessa hugsun og fella að líkaninu um uppeldissýn. Þar
leggjum við áherslu á að greina hversu meðvitaðir kennarar eru um tengsl lífssögu
sinnar og uppeldissýnar og skiptum þeim sjónarhornum í þrennt eins og sjá má í 1.
töflu. Undir fyrsta sjónarhorni tengir kennari ekki aðra þætti lífssögu sinnar við upp-
eldissýn sína en þá reynslu sem hann hefur fengið í kennarastarfi; hann virðist m. ö.
o. ekki hafa ígrundað aðra þætti lífssögu sinnar í tengslum við uppeldissýn sína.
Undir öðru sjónarhorni kemur fram sú hugsun kennara að tilteknir atburðir eða
þættir í lífssögu hans, bæði úr bernsku og kennarastarfinu, hafi áhrif á uppeldissýn
lians eða séu mikilvægir í tengslum við hana, án þess að hann tilgreini nánar með
hvaða hætti. Undir þriðja sjónarhorni koma fram skýr tengsl á milli lífssögu - bæði
úr bernsku og kennarastarfinu - og uppeldissýnar; kennarinn er mjög meðvitaður
um samhengi lífssögu sinnar við markmið hans í skólastarfi og starf með nemendum.
Hér er því áhersla lögð á að skilja tengsl lífssögu og uppeldissýnar.
Fram til þessa hefur greiningarlíkanið verið stoð við að greina uppeldissýn kenn-
ara með hliðsjón af því hvers vegna og hvernig þeir miða að því að efla félagsþroska
nemenda og samskiptahæfni. Hér verður hins vegar lögð áhersla á að skilja uppeld-
issýn kennara með hliðsjón af þeim þáttum sem þeir kjósa að setja í öndvegi í starfi
sínu.
Sem fyrsta skref til skilnings á tengslum lífssögu og uppeldissýnar verður einum
kennara fylgt eftir.
Rannsóknarspurningar eru:
• Hvað telur kennarinn hafa haft áhrif á uppeldissýn hennar?
• Hver telja kennarinn vera tengsl á milli lífssögu hennar og uppeldissýnar
(markmiða, kennsluhátta)?
Til að kanna uppeldissýn kennarans og starf með nemendum er leitað svara við
spurningunum:
• Hver eru meginmarkmið kennarans í skólastarfi?
• Hvernig hyggst hún ná þeim markmiðum?
• Hvernig birtist uppeldissýnin í starfi með nemendum?
AÐFERÐ
Þátttakandi
Kennarinn sem þátt tók í rannsókninni fær hér nafnið Anna Arnardóttir. Anna er um
fimmtugt og á að baki tæplega 30 ára kennsluferil. Hún hefur starfað við kennslu
127