Tímarit lögfræðinga - 01.10.1953, Blaðsíða 22

212
Járniö á Dynskvgafjöru og málaforli um ]>að.
neinu vevulegu skylt við þá skýringu, enda er tilgangur
laganna verndun menningarverðmæta. E. t. v. má þó segja,
að lögin geri ráð fyrir þeirri almennri reglu, að landeigandi
eigi þg verðmætis aðkominna muna á landi sínu, er eig-
andi leiðir sig ekki að. En hvar er þá slíka eldri reglu að
finna. Helzt væri það í Þb. 14, ákvæðin um fé í jörðu. Þar
ber þess þó fyrst að geta, að landeiganda eru ætlaðir %
en ekki og ríkinu ekkert. Virðist því hendi næst að telja
lög 40/1907 reist á rétti ríkisins til „haugafjár" og ákv.
um Vii til landeiganda, sett honum til hvatningar um hirðu-
semi. 7. gr. laganna mælir og eindregið gegn eignarétti
landeiganda. Samkv. henni er ríkissjóður talinn eigandi
allra lausra fornleifa, sem eru 150 ára eða eldri. Ákvæði
Þb. 14 verður og að taka með gætni. M. a. ber að hafa í
huga, að þegar Jónsbók var sett, var ekkert „ríki“ til, er
aðild gæti átt að rétti til „haugafjár". Þar kom þá kon-
ungur til. Við slíkar aðstæður var ákvæðið eðlilegt. En rás
tímans hefur raskað þessu sjónarmiði, svo að nú verður
ekki upp úr því lagt. Og einkum er réttur ríkisins kemur
fram í síðari löggjöf og dómum eins og áður er rakið. Rétt
landeiganda til Yf af andvirði forngripa verður því að telja
sérreglu, sem ekki verður lögjafnað frá.
Um 3. Að rétti fjörueiganda er lítillega vikið hér að
framan og á það bent, að járnið verður ekki talið falla
beint undir hugtakið „reki“. En þurfi að grípa til lögjöfn-
unar eiga reglur um vogrek miklu fremur við, og reyndar
einnig hin almcnnu ákvæði um týnda muni, þar með fé
grafið í jörðu og forngripir.
Ákvæðin um reka eru svo sérstæð í hópi reglna um hluti,
sem afvega eru komnir, að sízt ber að iögjafna við þær.
Um /. 1 22. gr. laga nr. 42/1926 er skýrgreint, hvað sé
vogrek. Ljóst er eins og áður er getið, að járnið fellur ekki
beint undir þá skýrgrciningu. En að ýmsu er þó líkt ástatt
1 báðum tilvikum er um muni að ræða, sem verið hafa í
skipi eða fljótandi á hafinu. Það, sem lielst vantar, er, að
járnið rekur ekki á land, heldur rekur landið á það, ef svo
mætti að orði komast. Iíér má og minna á, að ýmsum regl-