Tímarit lögfræðinga - 01.06.1961, Blaðsíða 64

að ivilna þeini, sem höfðu ómaga á framfæri. Húskarl,
sem þannig var ástatt um, gal krafizt hærri launa en
aðrir, og fátækur húsbóndi mátti vinna lengur á helgi-
dögum en aðrir.
Annað verkefni, sem hrepparnir fengust við, var, að
þeir voru samábj'rgðarfélag fvrir hændur hreppsins.
Ábvrgðin var tvenns konar, búfjárábvrgð og eldsvoða-
ábyrgð. Búfjárábyrgðin tók þó aðeins til nautpenings
og einungis til þeirra tilvika, er nautpeningur féll úr sótt.
Hún tók því eigi til þess, ef hann féll af slysum eða
megurð. Skaðabætur skyldi þvi aðeins greiða, að fjórð-
ungur nautfjár manns félli eða meira. Brunatrygging tók
til þriggja liúsa á bænum. Ef kirkja var á bænum eða
bænhús, var það fjórða húsið, er skaðabætur komu fyrir.
Lausafé, sem brann, var ekki bætt, nema um væri að
ræða hversdagsklæðnað og hversdagsgripi húsbóndans eða
matvæli. Kirkjuskrúð og verðmætustu klukku kirkjunn-
ar skyldi ennfremur bæta.
Sá, er fvrir tjóni varð, skyldi láta fimm nágranna sina
meta skaðann, og síðan skyldi hann bera fram skaða-
bótakröfu sína á hreppssamkomu. Fékk hann þá helrn-
ing tjóns sins bætt. Skaðabótunum var jafnað niður á
bændur eftir fjáreign þeirra. Þó var enginn skvldur til
að greiða hærri upphæð en sem nam 1 hundraðshluta af
fjáreign hans.
Ef skaðabætur urðu hærri, skyldi lækka þær að til-
tölu. Ennfremur var svo ákveðið, að enginn ætti kröfu
á bótum oftar en þrisvar sinnum. Talið hefur verið, að
ítrekaðir skaðar bæru vott um að tjónþoli sjálfur ælti
sök á tjóninu.
Mjög atlivglisvert er, að hér á íslandi skuli svo snemma
á tínnun hafa verið til svo háþróaðar reglur um trygg-
ingar miðað við aðstæður. Það er því ekki úr vegi að
varpa fram þeirri spurningu, hvaðan íslendingar liafi
fengið þessar reglur. Hafa þeir sjálfir hugsað þær upp
eða hafa þeir stuðzt við fvrirmyndir frá öðrum lönd-
110
Timarit lögfræðinga