Tímarit lögfræðinga - 01.06.1961, Blaðsíða 32

Hér komu til, enn sem fyrr, álirif frá Þýzkalandi. Á
fyrra hluta sautjándu aldar, fóru fræðimenn þar að at-
huga þá kenningu, að rómarrcttur væri nánast sjálf-
gildur í ríki Þýzkalandskeisara. Því var nú haldið fram,
að rómarréttur hefði komizt á i Þýzkalandi fyrir venju,
og það væri því m. a. hlutverk lögfræðinnar að kanna,
hversu viðtæk þessi venja væri. En til þess var nauð-
svnlegt að kanna germanskan rétt, og þá jafnframt rétt
hinna einstöku ríkja keisaraveldisins. Einkum átti þelta
við um einkamálaréttinn. Þá var það og ýmsum ljóst,
að mismunandi sjónarmið kaþólsku kirkjunnar annars
vegar og mótmælendakirknanna hins vegar, leiddu af sér
ólíka afstöðu til réttarins, svo og að rómarréttur hæfði
engan veginn, er um lögfræðileg vandamál var að ræða
í viðskiptum smárikjanna annars vegar og keisai-aveldis-
ins hins vegar.
Stjórnlagafræði skipti nú meira máli en áður og varð
að sérstakri námsgrein við hlið rómarréttarins. Jafn-
framt beindist athygli fræðimanna að venjuréttinum, þ. e.
hinum þjóðlega rétti. Hér að framan var að því vikið, að
ýmsir forvigismenn siðskiptanna töldu náttúruréttinn
mjög tengdan guðfræði og eiga rök sín þar, og þá ekki
sízt í boðorðum Móse. Þetta hugmyndakerfi hæfði ekki
fornmenntastefnunni, er fann náttúruréttinum rök í mann-
legu eðli, á þann veg, að hinn skvnsemi gæddi maður
gerði sér ljósa nauðsyn reglna í viðskiptum sínum við
aðra, og hegðaði sér samkvæmt þvi. Það var því engin
þörf á guðlegum uppruna laganna. Hinn siðferðilega
þroskaði maður skapaði sjálfur lögin með dómgreind
sinni. Helztu hoðherar hinnar nýju kenningar voru eins
og kunnugt er, Hugo Grotius og e. t. v. fremur Samuel
Puffendorf.
Hinar nýju kenningar mótuðu mjög lögfræðinám við
hina þýzku háskóla og gerðu fljótlega vart við sig við
Hafnarháskóla. Ekki var þó búið vel að lögfræðikennsl-
unni, þvi að i raun og veru var aðeins einn prófessor
78
Tímarit lögfræðinga