Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Page 29

skaðabótarétt, eru í höfuðatriðum sama efnis og ákvæði sænsku skaða-
bótalaganna, er áður var drepið á. Norsku lögin um umferðartjón24
eru hins vegar í megindráttum hliðstæð finnskum lögum um sama
efni.25 Verður nú gerð grein fyrir þessum tvennum lögum í einu lagi.
Með þeim var lögboðin sérstök vátrygging, sem greiðir bætur fyrir
tjón af völdum bifreiða og annarra vélknúinna ökutækja. Vátryggingin
greiðir bætur án tillits til skaðabótaskyldu að lögum, en um ákvörðun
bótafjárhæðar fer eftir reglum skaðabótaréttar. Réttur tjónþola til
bóta á grundvelli almennra skaðabótareglna helst, en vegna vátrygg-
ingarinnar skiptir hann nær engu máli í raun að því er líkamstjón
varðar. Reglur laganna um skilyrði fyrir bótum annars vegar vegna
líkamstjóns og hins vegar vegna tjóns á munum eru ólíkar. Bætur
greiðast almennt ekki fyrir síðargreint tjón, nema það verði rakið til
sakar eða bilunar eða galla ökutækis. Engin slík skilyrði eru sett fyrir
bótarétti vegna líkamstjóns, en heimilt er að lækka bætur, ef slys
verður að einhverju leyti rakið til stórfelldrar sakar tjónþola sjálfs.
Þótt finnsku og norsku lögin hverfi í sumum efnum ekki eins langt
frá hefðbundnum skaðabótarétti og sænsku lögin um umferðartjón,
verður að telja, að með þeim sé stigið allstórt spor til virkari bóta-
úrræða en tíðkast í flestum öðrum ríkjum á vettvangi umferðarslysa.
Skal hér sérstaklega bent á, að samkvæmt finnsku og norsku lögun-
um njóta eigandi og ökumaður bifreiðar réttar til vátryggingarbóta
fyrir líkamstjón óháð skaðabótareglum, svo sem gildir eftir sænsku
lögunum.26
1 Danmörku og á íslandi hafa ekki verið gerðar neinar almennar
grundvallarbreytingar á settum lagareglum um skaðabætur, en unn-
ið er að undirbúningi að almennum dönskum lögum um skaðabætur
utan samninga, og liggja þegar fyrir tvær prentaðar álitsgerðir stjórn-
skipaðra nefnda um það efni.27 Þrátt fyrir mikið undirbúningsstarf
hefur hvergi á Norðurlöndum tekist að koma fram breytingum á
reglum 25. gr. vátryggingarsamningalaga um samband skaðabóta-
réttar og vátrygginga.28
Af ofangi’eindu yfirliti verður ekki séð, að nú hilli undir endalok
skaðabótaréttar á Norðurlöndum. Reglur um skaðabætur vegna
24 Lov 3/2 1961 om ansvar for skade som motorvogner gjer.
25 Trafikförsakringslag 1959/279.
26 Um finnsku lögin sjá Saxén, bls. 245 o. áfr. Um norsku lögin sjá Nygaard, bls. 249
o. áfr. og Iversen.
27 Betænkning nr. 679/1973 og betænkning nr. 829/1978.
28 Sjá nú síðast eftirtaldar álitsgerðir: SOU 1975:103, NOU 1977:33 og betænkning nr.
829/1978. Álit liggur ekki fyrir í Finnlandi.
79