Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Qupperneq 37

í lagafrumvarpi Keetons og O’Connells er gert ráð fyrir greiðslum til þeirra,
sem slasast af völdum óvátryggðra eða óþekktra ökutækja. Slíkar greiðslur myndu
koma úr sjóði, sem myndaður yrði af fé frá skyldutryggingarfélögunum. Hvert
félag myndi leggja fram fé í hlutfalli við iðgjaldatekjur sínar af skyldutryggingunni.
Þá bera Keeton og O’Connell fram tillögur um viðbótartryggingu fyrir þá, sem
óska eftir víðtækari vátryggingarvernd, t.d. vegna miska, tjóns, sem fer fram úr
hámarksfjárhæð skyldutryggingarinnar, og tjóns á munum.
Tillaga Keetons og O’Connells markaði tímamót í undirbúningi að
endurbótum á bifreiðatryggingum vestanhafs. Hugmyndir þeirra fé-
laga hafa ekki verið teknar óbreyttar upp í lög, en þær urðu fyrir-
mynd löggjafar um umferðarslysatryggingu í Vesturheimi. Einnig
komu fram margar aðrar tillögur, sem reistar eru á svipuðum sjón-
armiðum, þ.e. um slysatryggingu, sem veitir nokkrar bætur fyrir um-
ferðarslys og afnám skaðabótaréttar að vissu marki (þ.e. réttar til
skaðabóta fyrir minni háttar slys).30 Slíkar umferðarslysatryggingar
eru kallaðar „no-fault“ vátryggingar,40 vegna þess m.a., að þær greiða
bætur óháð sök. Vitanlega kostar mikið fé að koma á vátryggingum,
sem greiða slysabætur án sakargrundvallar. Þar á móti kemur mikill
sparnaður af því að svipta menn rétti til að fara skaðabótaleiðina að
því er varðar slys, sem ekki eru alvarlegs eðlis. Má því segja, að með
„no-fault“ vátryggingu séu tjónþolum keypt tiltekin grunnréttindi til
slysatryggingarbóta því verði, að felldur er niður almennur skaða-
bótaréttur þeirra, ef fjártjón nær ekki vissu lágmarki. „No-fault“
bótakerfi og skyld kerfi („add-on“ kerfi) eru nú lögbundin í hátt á
þriðja tug ríkja Bandaríkjanna. Þessar bandarísku vátryggingar eru
mjög ólíkar. Langflestar þeirra taka aðeins til slysa á mönnum. Há-
marksfjárhæðir vátryggingarbóta eru frá $2.000 til $50.000 og sums
staðar greiðir vátryggingin kostnað við læknishjálp án hámarks. í
engu ríkjanna leysa vátryggingarnar skaðabótarétt vegna slyss á mönn-
um alveg af hólmi. I nokkrum ríkjum helst meira að segja skaðabóta-
réttur að öllu leyti. Slík kerfi eru oft kölluð ,,add-on“41 kerfi og tryggja
þau tjónþola nokkrar slysabætur, sem koma að sjálfsögðu til frádrátt-
ar bótakröfu, er hann kann að eiga eftir almennum bótareglum. Ein-
ungis tvö ríki Bandaríkjanna hafa afnumið skaðabótarétt vegna tjóns
á munum (ökutækjum). Hvergi í Bandaríkjunum eru vátryggingar
39 Margir hafa gagnrýnt harðlega hin nýju lög og tillögur um slíkar umferðarslysa-
tryggingar. Hér skal aðeins nefnt rit þeirra Blum og Kalven frá 1965, sjá „Skrá
um rit, sem vitnað er til“. Blum og Kalven eru meðal þekktustu andstæðinga ný-
skipunar bandarískra umferðarslysatrygginga.
40 Um hugtakið sjá m.a. Rokes, bls. 3-7 og Dufwa (1979), bls. 428 o. áfr.
41 Um þau sjá Fleming (1977), bls. 387 o. áfr.
87