Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Síða 17

lögum annarra Norðurlanda og Briisselsamningnum frá 1967 slítur
einungis kyrrsetning eða fjárnám42 fyrningu, enda sé þeim aðgerð-
um fylgt eftir með nauðungaruppboði. 1 sigll. 1985 er að þessu leyti
haldið orðalagi 282. gr. sigll. 1963 og nægir „lögsókn“ því til að slíta
fyrningu. Um hvað teljist lögsókn í merkingu 201. gr., fer eftir al-
mennum reglum, sjá lög nr. 14/1905.43 Aðilar geta ekki samið um
lengri fyrningarfrest, enda er veðrétturinn fremur látinn sæta fyrn-
ingu af tilliti til hagsmuna þriðja manns en skuldarans.44
Sjóveð (og önnur veðréttindi og eignarhöft) falla niður, ef skip er
selt á nauðungaruppboði. Þetta gildir skilyrðislaust um nauðungarupp-
boð, sem haldið er á Islandi, sbr. 1. mgr. 202. gr. sigll. Fari nauðung-
arsala á skipi hins vegar fram erlendis, falla veðréttindi og önnur-
eignarhöft því aðeins niður, að skip sé statt í hlutaðeigandi ríki, þegar
það er selt, og að salan fari fram í samræmi við lög þess ríkis, sbr. 4.
mgr. 202. gr. sigll.45 Sjóveðréttur fellur niður eftir þessum reglum,
þótt söluandvirði hrökkvi ekki til að greiða kröfuna. Sama gildir, þótt
eigi hafi verið tekið tillit til kröfunnar við uppboðið, vegna þess að
ekki var vitað um hana.
Enda þótt meginreglan sé sú, að sjóveðréttur í skipi falli ekki niður
við sölu, getur frjáls sala íslensks skips úr landi valdið sjóveðhafa
réttarspjöllum. Þess vegna er sjóveðhafa, þegar svo stendur á, veitt-
ur sérstakur réttur gagnvart seljanda skips, sbr. 2. mgr. 199. gr. sigll.
Segir þar, að hafi skip verið „framselt“ við frjálst afsal til erlends
aðila og hafi það í för með sér, að „veðréttur“ (á að vera sjóveðréttur)
fyrir kröfu, sem „framseljandi“ (þ. e. seljandi eða annar fyrri eig-
andi) var ekki persónulega ábyrgur fyrir, falli niður eða njóti lakari
forgangs, verði „framseljandi“ (fyrri eigandi) persónulega ábyrgur
fyrir kröfunni, allt að verðmæti veðsins.46 Vera kann, að sjóveð hvíli
á skipi, án þess að veðhafi eigi kröfurétt á hendur eiganda þess, t. d.
þegar krafa hefur stofnast á leigutaka skips eða farmsamningshafa. I
42 Sbr. Rune, bls. 162. Enski texti Briisselsamningsins og 248. gr. norsku sigll. nefna að-
eins kyrrsetningu.
43 í H 1966, 789 og 792 er dæmt, að lýsing launakröfu í uppboðsrétti sé ekki lögsókn i
skilningi 232. gr. sigll. 1963 (nú 201. gr. sigll. 1985) og féllust dómendur því ekki á, að
kröfulýsing skipverja hefði slitið fyrningu sjóveðréttar.
44 Ólafur Lárusson (1951), bls. 181.
45 Um skilyrði þessi sjá nánar Rune, bls. 163-164.
46 Ljóst er, að 2. mgr. 199. gr. gildir bæði um sölu og aðra afsalsgerninga. í 223. gr.
sigll. 1963 og 241. gr. sigll. nr. 56/1914 var orðalag skýrara: „Nú verður skip við frjálst
afsal eign manns, sem ekki getur átt íslenskt skip ... “, sbr. Ólafur Lárusson (1951),
bls. 177.
79