Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Side 41

með óvenjulegum greiðslueyri í skilningi 54. gr. gjaldþrotalaga
nr. 6/1978“. Minnihluti Hæstaréttar (2 dómarar) taldi, að sýkna
bæri H, þai* sem greiðslan væri ekki frábrugðin því, sem tíðkast
í viðskiptum. Var bent á, að ekki væri fram komið, að H hefði
verið Ijóst eða mátt vera ljóst, að V biði greiðslustöðvun eða
gjaldþrot. Væri greiðslan því „venjuleg eftir atvikum“ og rift-
unarheimild ekki fyrir hendi.
4.2. ÓVENJULEGUR GREIÐSLUEYRIR.
Það er eitt af hinum sjálfstæðu skilyrðum 54. gr., að greiðsla skuld-
ar sé riftanleg ef hún fer fram með óvenjulegum greiðslueyri. Það þarf
því að leita svara við því, hvað sé óvenjulegur greiðslueyrir í skilningi
ákvæðisins.
Það má strax slá því föstu, að sá greiðslueyrir, sem aðiljar höfðu í
upphafi lagt til grundvallar að notaður yrði, sé venjulegur greiðslu-
eyrir. Þetta byggist á því, að skuldarinn á rétt á því að inna skyldur
sínar af hendi með þeim greiðslueyri, sem upphaflega var samið um,
og kröfuhafi getur ekki synjað því að taka á móti slíkri greiðslu sem
fullum efndum af hálfu skuldara. Kröfuhafinn getur hins vegar neitað
að taka við annarri greiðslu en upphaflega var um samið. Skuldari get-
ur þannig ekki efnt kröfu, sem er um greiðslu í peningum, með því að
afhenda t.d. saltfisk, bifreið eða loftpressu til kröfuhafans, jafnvel þótt
óumdeilt væri að markaðsverð þessara lausafjármuna væri hið sama
og heildarfjárhæð skuldarinnar. Ef kröfuhafinn samþykkir hins vegar
að fella kröfu sína niður, þótt skuldari greiði með öðrum gi’eiðslueyri
en upphaflega var um samið, er skuldarinn búinn að efna skyldur sín-
ar. Þetta er reglan um „datio in solutum“, þ.e. þegar greiðsla, sem ekki
er rétt greiðsla samkvæmt samningi, veldur samt sem áður brottfalli
kröfu vegna samþykkis kröfuhafa.16) Það er í slíkum tilvikum, sem
oftast má ætla að riftunai’regla 54. gr. gjaldþrotalaga eigi við, enda eru
almenn rök til að líta svo á, að samþykki kröfuhafa sé einmitt til kom-
ið vegna þess, að honum er ljóst, að hann fær ekki hina umsömdu
greiðslu frá skuldaranum vegna fjárhagserfiðleika hans.
Það verður þó að taka það fram hér, að peningar og peningaávísanir
myndu að jafnaði teljast venjulegur greiðslueyrir, enda þótt samið
hefði upphaflega verið um annan greiðslueyri. Þetta byggist á því, að
16) Sjá t.d. Henry Ussing: Obligationsretten, bls. 361 og áfr., og Gertrud Lennander: Áter-
vinning i konkurs, bls. 200 og áfr.
103