Tímarit lögfræðinga - 01.12.1988, Page 54

Regla þessi er efnislega hin sama og enn eldra ákvæði um þetta
atriði í 24. gr. erfðatilskipunar 25. september 1850, en það var svo-
hlj óðandi:
„Verði maður snögglega og hættulega veikur og vilji gera arf-
leiðsluskrá, má víkja frá reglu þeirri, sem sett er í 23. gr., að
arfleiðsluskrár skuli vera bréflegar. Arfleiðslan má þá fara fram
munnlega, í viðurvist tveggja tilkvaddra votta, er séu svo að sér
gervir, sem arfleiðsluvottar eiga að vera og tiltekið er í 23. gr.;
þó skulu þeir menn tafarlaust skrásetja efni arfleiðslunnar, og
rita nöfn sín undir .. . “
Við skýringu reglu 44. gr. EL ber að hafa í huga, að í 40. gr. lag-
anna, sem er upphafsákvæði kafla laganna um form erfðaskráa, kem-
ur sú meginregla fram, að erfðaskrá skuli vera skrifleg og að arfleið-
andi skuli undirrita hana eða kannast við undirskrift sína fyrir notario
publico eða tveimur vottum. Þessi fyrirmæli 40. gr. EL hafa þrátt
fyrir orðanna hljóðan verið skýrð á þann veg, að nægjanlegt sé að
arfleiðandi kannist við efni erfðaskrár fyrir umræddum vottum, ef
hann er ekki fær um að undirrita hana, og þurfi því ekki undirskrift
hans á erfðaskrá2, hvorki með hans eigin hendi né eftir handsaii.
Þessi skýring á reglu 40. gr. EL hlýtur óhjákvæmilega að hafa áhrif
á það, í hverjum mæli ástæða geti verið til að grípa til heimildar til
munnlegrar arfleiðslu. Kemur þetta til af því, að þótt maður sé
hættulega sjúkur og ófær um að undirrita erfðaskrá af þeim sökum,
þá bjóðast aðrir og æskilegri möguleikar til arfleiðslu en að hún fari
munnlega fram á grundvelli 44. gr. EL. Eftirfarandi dæmi úr danskri
dómaframkvæmd skýrir þetta mun nánar:
UfR 1927/834: Lögmaður nokkur í Þórshöfn í Færeyjum hafði
verið berklasjúklingur um árabil, en fékk skyndilega lungnablæð-
ingar. Hann kallaði notarii publici á sinn fund og skráði notarius
arfleiðslu lögmannsins í notaríalbók samkvæmt fyrirsögn hans.
Að því búnu var bókunin lesin upp og kannaðist lögmaðurinn við
arfleiðslu sína, en var ófær um að undirrita hana. Ritaði notarius
vottorð í bókina með venjulegum hætti, þar sem meðal annars
2 Sbr. Ármann Snævarr, Fyrirlestrar í íslenzkum erfðarétti, bls. 242—243. Má einnig vísa
um þetta til þeirra ummæla í greinargerð með frumvarpi, sem varð að EL 1962, að
regla 40. gr. sé „sama efnis og 24. gr. erfðalaga 1949“, en þar sagði: „Erfðaskrá skal
vera skrifleg og arfleiðandi sjálfur undirrita hana eða viðurkenna efni hennar fyrir
notario publico, eða tveimur vottum."
252